Barst
27th February 2008, 01:49
Media-analyse van een ontslag
Communicatie-expert Frank Thevissen ontleedt op 'redelijk eigenzinnige wijze' de eerste week van zijn eigen ontslag in de media. 'Het roddelcircuit is volop op gang gekomen. Zo heb ik het altijd gedoceerd aan mijn studenten. Precies zo gebeurt het ook.'
'En nu een zak ijs op je hoofd om het koel te houden.' Met die wijze woorden verlaat ik dinsdag het advocatenkantoor in Antwerpen, waar we ons hebben gebogen over mijn schorsing en ontslag als professor bedrijfscommunicatie en politieke marketing aan de VUB.
Hoe beledigend en mensonwaardig deze razzia op mijn persoonlijke en professionele integriteit ook is, vanuit vakkundig oogpunt blijft mijn schorsing en ontslag bijzonder interessant. Ruim 20 jaar analyseer en onderzoek ik de communicatie van bedrijven, organisaties en politieke partijen. Nu zit ik zelf in het oog van de storm. Communicatie blijft zelfs in deze uitputtende omstandigheden een verslavende passie. De Standaard maakte dit weekend dan ook een rake observatie toen ze schreef dat ik afgelopen vrijdag op de persconferentie vaak in de derde persoon over mezelf sprak. Ik verkeer nu immers in de tamelijk 'bevoorrechte' positie dat ik als expert communicatiewetenschappen, deze zaak als studieobject kan analyseren. Het studieobject-Thevissen, geanalyseerd vanuit het standpunt van de communicatie-expert Thevissen.
Een week geleden ging de bal aan het rollen. Terwijl ik op uitnodiging van de Universiteit van Jyvaskylä in Finland verbleef, liet VUB-rector Benjamin Van Camp via Belga het nieuws over mijn ontslag verspreiden. Nagenoeg alle kranten pikken het bericht op. Op de vlucht Helsinki-Brussel krijg ik in het vliegtuig een exemplaar van De Standaard toegestopt, met de voorzichtige woorden: 'Mijnheer, ik denk dat u in de krant staat.' Dat gebeurt wel meer, maar toegegeven: je eigen ontslag door de universiteitsrector aangekondigd en becommentarieerd zien in de krant onder de titel 'VUB ontslaat Professor Frank Thevissen' blijft een ervaring apart.
Door mijn afwezigheid heeft Rector Van Camp meteen de leiding genomen in de externe communicatie, waardoor hij ook de toon heeft kunnen zetten. Zelf had ik, samen met mijn advocaten en de liberale vakbond, voorgenomen de zaak eerst juridisch volledig op de rails te zetten, alvorens met de affaire naar de media te stappen, maar die timing werd ons dus niet gegund. Gepakt in snelheid, zoals dat heet. In crisissituaties met een mediatiek tintje, wordt van bij het begin snel de toon gezet voor de verdere berichtgeving en dat levert rector Van Camp alvast enige voorsprong op. 'Frank Thevissen is onbereikbaar voor commentaar, schrijven de media. Dat zinnetje laat capitulatie vermoeden en wakkert uiteraard ook de speculaties rond mijn stilzwijgen aan.
Bij mijn aankomst op de luchthaven van Zaventem barst mijn mobilofoon van de ondertussen binnenstromende berichten. Via e-mail en sms rukken de boodschappen met honderden tegelijk op. De chaos is compleet, net zoals in elk handboek over crisiscommunicatie wordt gewaarschuwd.
Een eerste vluchtige blik op de berichtgeving over de reden van mijn ontslag laat een tamelijk zakelijke weergave zien, hier en daar gelardeerd wat onvermijdelijke tendentieuze speldenprikken naar de 'controversiële natuur' (sic) van mijn persoon, over mijn martelaarschap bij Lijst Dedecker en Vlaams Belang bijvoorbeeld of als ontwikkelaar van de dubieuze internetpeiling 'De Stemmenkampioen'. Voorts zijn er de onvermijdelijke slordigheden, die vooral in de details kruipen: zo word ik in sommige media opgevoerd als politicoloog of als Brusselaar en zou mijn ontslag 'het gevolg zijn van een procedure die zeven jaar terug gaat' (de periode nota bene waarin ik aan de VUB mijn promotie kreeg van docent naar hoofddocent).
Van Camp zet in zijn communicatie een strakke, afgemeten toon: het ontslag is het gevolg van een strikt academische evaluatieprocedure. Die boodschap wordt afgerond met een emotionele toets. 'Dit stemt ons allemaal droevig', concludeert van Camp. Communicatie bijna volgens het boekje.
In de berichtgeving kruipen echter twee verraderlijke elementen. In De Standaard sluipt een relatief onschuldig maar gevaarlijk zinnetje waarin wordt gesteld dat 'de rector weigert in te gaan op de vraag waar Thevissen precies tekort schoot.' Anderzijds valt ook op dat de rector met geen woord rept over de behoorlijk spectaculaire tuchtprocedure, waarbij ik begin februari onverwijld werd geschorst tot aan mijn ontslag op 1 maart, met verlies van inkomen. Deze drieste maatregel is zonder voorgaande: zelfs toen voormalig VUB-rector Renneboog jaren geleden zijn vrouw vermoordde en in brand stak, kreeg die daarvoor nog een bos bloemen en het vertrouwen van de academische overheid. Maar géén tuchtsanctie.
Op mijn gsm dringen De Standaard, De Morgen en de VRT-nieuwsdienst aan op een persoonlijke reactie. De eerste die ik bel, is De Standaard. Het is het eerste interview waarin ik toelichting geef bij zowel mijn schorsing als mijn ontslag. Ik vraag niet om het interview nog na te mogen lezen. Dat is niet zonder risico, maar intuïtie en ervaring zeggen me dat enig journalistiek vertrouwen af en toe wel op z'n plaats is. 's Anderendaags kopt de krant met een veelbetekend 'Ik zwijg niet'. Of had men gedacht dat communicatiespecialist Thevissen zomaar zou vertrekken zonder zich uit te leven in zijn communicatieberoep?
Gezien eerdere aanvaringen met De Morgen en het feit dat Walter Pauli in 2006 in een vernietigend stuk een karaktermoord op me pleegde (hij lekte uit mijn intern VUB-personeelsdossier), ben ik iets wantrouwiger tegenover die krant. Dat is evenwel nog geen reden om niét met de redactie te bellen. Ik krijg ongeveer dezelfde vragen voorgeschoteld als De Standaard, maar het interview verschijnt niet. Doorgaans is het interessanter en relevanter waarom iets niet verschijnt, dan zich te buigen over de issues die wel worden behandeld.
Tenslotte bel ik naar VRT, waar ik een lang oriënterend gesprek over de zaak heb met journalist Guy Janssens. Een confrontatie tussen Van Camp en mezelf in Terzake behoort tot de mogelijkheden, maar Van Camp ziet een duel niet zitten en dus wordt er gezocht naar een andere formule. Het duurt lang vooraleer de redactie van Terzake terugkoppelt. Ondertussen word ik vanuit Groen! en via twee logecontacten getipt dat er ondertussen druk verkeer op gang is gekomen in socialistische kringen en in liberale hoek, bij de raad van bestuur van de VRT en de VUB-top. Op een gegeven ogenblik krijg ik een telefoontje van de redactie van Terzake die mij voorstelt om een interview op band op te nemen, waarop de rector vervolgens live in de studio commentaar zal leveren. Beiden krijgen we evenveel tijd toegemeten, wordt me verzekerd. Tja, was ik geen expert geweest, dan had dit argument misschien gewerkt. Maar elke communicatiespecialist weet hoe gevaarlijk het is om op band commentaar te geven, nadien op de montagetafel terecht te komen en daarna vakkundig onderuit te worden gehaald door reacties live in de studio. Ik signaleer aan de redactie dat er nu al veel te lang politiek en diplomatiek verkeer aan de gang is en dat de journalistiek hier correct en onafhankelijk zijn werk moet doen. Die boodschap is blijkbaar overgekomen, want een kwartier later ontvang ik het bericht dat ik als studiogast wordt uitgenodigd en dat rector Van Camp zijn statement op band zal maken.
Zijn lichaamstaal verraadt nervositeit en de verklaringen van Van Camp zijn wollig. Dan schendt Van Camp een van dé basisregels in de journalistiek: schoffeer nooit een journalist door hem te verwijten zijn rol als journalist te spelen. Op de vraag of Van Camp lid is van de loge, komt het onbegrijpelijke antwoord: 'Dat is typisch een vraag voor journalisten. Vraag ik aan u welke seksuele geaardheid u heeft?' De ongelukkige quote zal hem de rest van de week in de pers achtervolgen - in deze krant wordt er nog drie keer naar verwezen - en het leidt geen twijfel dat die uitspraak nog vaak zal terugkeren. Maar ook mijn eigen optreden is allerminst vlekkeloos: ik verschijn terneergeslagen, ongeschoren en ineengezakt op het scherm: alles behalve strijdvaardig dus en totaal niet volgens het boekje. De hilarische uitspraak van Van Camp is zo dominerend dat de andere boodschappen nauwelijks blijven hangen. 's Anderendaags al circuleren er schampere grappen over het mediaoptreden (Journalist aan kardinaal Danneels: 'Gelooft u in God?' Danneels: 'Ik vraag toch ook niet naar uw seksuele geaardheid.').
Het is dus zaak om op korte termijn openheid te forceren in het dossier vooraleer de nieuwswaarde van de affaire uitdooft en van de media-agenda verdwijnt. Zeker omdat, na het optreden van Van Camp in Terzake, ik signalen krijg dat de lobbies op hogere snelheid beginnen te draaien. Mijn gsm rinkelt permanent. Ook het roddelcircuit is volop op gang gekomen. Zo heb ik het altijd gedoceerd aan mijn studenten. Precies zo gebeurt het ook.
Ik besluit daarom een geïmproviseerde persconferentie te organiseren in het IPC in Brussel om totale openheid in de zaak te verschaffen. De vermoeidheid is ondertussen totaal. In plaats van een kernboodschap verwerk ik een tiental items - te veel dus - in mijn uiteenzetting, kwestie evenwel om nadien te kunnen aftoetsen welke elementen door de journalisten worden opgepikt en welke elementen eventueel in de doofpot geraken. Voor de latere communicatiestrategie kan dat leerrijk zijn. Bovendien breng ik originele bewijsstukken mee, alsook een halve meter van mijn academische portfolio met daarin mijn onderzoeken, publicaties, onderwijsreferenties en uitstralingsactiviteiten: 17 mappen in totaal. Zeer vreemd: ik nodig de aanwezige journalisten uit de bewijsstukken en mijn portfolio in te kijken en geef toestemming om digitale foto's te maken van de bewijsstukken die op tafel liggen. De aanwezige journalisten zijn blijkbaar zo verbaasd dat niemand zich op de documenten stort. Op tafel lag immers een bom met onmiddellijke en verstrekkende impact. In loge- en politieke kringen wordt - ook tijdens het weekend - de affaire ondertussen verder ontmanteld. Na mijn persconferentie heb ik een lunchafspraak met een journalist en enkele uren laten zit ik met een minister enkele uren informeel samen om na te praten over de affaire. Het meest verbazende is dat achter de schermen niemand de elementen van de samenzweringstheorie van kopstukken uit Open-VLD/SP.A tegen Frank Thevissen tegenspreekt en ik tijdens het weekend de hypothese via diverse logecontacten krijg bevestigd.
's Avonds kom ik in een Brussels bar de nieuwe communicatieverantwoordelijke van de VUBtegen. De man maakt zich uit de voeten zodra ik mij aan de bar installeer. Het is tekenend in dit dossier hoezeer de actoren elke open communicatie uit de weg gaan. Misschien moet de Vrije Universiteit Brussel toch maar eens dringend professioneel communicatieadvies inwinnen, nu ze haar communicatieprof aan de deur heeft gezet.
Frank Thevissen is communicatie-expert
DS, 26-02-2008
Communicatie-expert Frank Thevissen ontleedt op 'redelijk eigenzinnige wijze' de eerste week van zijn eigen ontslag in de media. 'Het roddelcircuit is volop op gang gekomen. Zo heb ik het altijd gedoceerd aan mijn studenten. Precies zo gebeurt het ook.'
'En nu een zak ijs op je hoofd om het koel te houden.' Met die wijze woorden verlaat ik dinsdag het advocatenkantoor in Antwerpen, waar we ons hebben gebogen over mijn schorsing en ontslag als professor bedrijfscommunicatie en politieke marketing aan de VUB.
Hoe beledigend en mensonwaardig deze razzia op mijn persoonlijke en professionele integriteit ook is, vanuit vakkundig oogpunt blijft mijn schorsing en ontslag bijzonder interessant. Ruim 20 jaar analyseer en onderzoek ik de communicatie van bedrijven, organisaties en politieke partijen. Nu zit ik zelf in het oog van de storm. Communicatie blijft zelfs in deze uitputtende omstandigheden een verslavende passie. De Standaard maakte dit weekend dan ook een rake observatie toen ze schreef dat ik afgelopen vrijdag op de persconferentie vaak in de derde persoon over mezelf sprak. Ik verkeer nu immers in de tamelijk 'bevoorrechte' positie dat ik als expert communicatiewetenschappen, deze zaak als studieobject kan analyseren. Het studieobject-Thevissen, geanalyseerd vanuit het standpunt van de communicatie-expert Thevissen.
Een week geleden ging de bal aan het rollen. Terwijl ik op uitnodiging van de Universiteit van Jyvaskylä in Finland verbleef, liet VUB-rector Benjamin Van Camp via Belga het nieuws over mijn ontslag verspreiden. Nagenoeg alle kranten pikken het bericht op. Op de vlucht Helsinki-Brussel krijg ik in het vliegtuig een exemplaar van De Standaard toegestopt, met de voorzichtige woorden: 'Mijnheer, ik denk dat u in de krant staat.' Dat gebeurt wel meer, maar toegegeven: je eigen ontslag door de universiteitsrector aangekondigd en becommentarieerd zien in de krant onder de titel 'VUB ontslaat Professor Frank Thevissen' blijft een ervaring apart.
Door mijn afwezigheid heeft Rector Van Camp meteen de leiding genomen in de externe communicatie, waardoor hij ook de toon heeft kunnen zetten. Zelf had ik, samen met mijn advocaten en de liberale vakbond, voorgenomen de zaak eerst juridisch volledig op de rails te zetten, alvorens met de affaire naar de media te stappen, maar die timing werd ons dus niet gegund. Gepakt in snelheid, zoals dat heet. In crisissituaties met een mediatiek tintje, wordt van bij het begin snel de toon gezet voor de verdere berichtgeving en dat levert rector Van Camp alvast enige voorsprong op. 'Frank Thevissen is onbereikbaar voor commentaar, schrijven de media. Dat zinnetje laat capitulatie vermoeden en wakkert uiteraard ook de speculaties rond mijn stilzwijgen aan.
Bij mijn aankomst op de luchthaven van Zaventem barst mijn mobilofoon van de ondertussen binnenstromende berichten. Via e-mail en sms rukken de boodschappen met honderden tegelijk op. De chaos is compleet, net zoals in elk handboek over crisiscommunicatie wordt gewaarschuwd.
Een eerste vluchtige blik op de berichtgeving over de reden van mijn ontslag laat een tamelijk zakelijke weergave zien, hier en daar gelardeerd wat onvermijdelijke tendentieuze speldenprikken naar de 'controversiële natuur' (sic) van mijn persoon, over mijn martelaarschap bij Lijst Dedecker en Vlaams Belang bijvoorbeeld of als ontwikkelaar van de dubieuze internetpeiling 'De Stemmenkampioen'. Voorts zijn er de onvermijdelijke slordigheden, die vooral in de details kruipen: zo word ik in sommige media opgevoerd als politicoloog of als Brusselaar en zou mijn ontslag 'het gevolg zijn van een procedure die zeven jaar terug gaat' (de periode nota bene waarin ik aan de VUB mijn promotie kreeg van docent naar hoofddocent).
Van Camp zet in zijn communicatie een strakke, afgemeten toon: het ontslag is het gevolg van een strikt academische evaluatieprocedure. Die boodschap wordt afgerond met een emotionele toets. 'Dit stemt ons allemaal droevig', concludeert van Camp. Communicatie bijna volgens het boekje.
In de berichtgeving kruipen echter twee verraderlijke elementen. In De Standaard sluipt een relatief onschuldig maar gevaarlijk zinnetje waarin wordt gesteld dat 'de rector weigert in te gaan op de vraag waar Thevissen precies tekort schoot.' Anderzijds valt ook op dat de rector met geen woord rept over de behoorlijk spectaculaire tuchtprocedure, waarbij ik begin februari onverwijld werd geschorst tot aan mijn ontslag op 1 maart, met verlies van inkomen. Deze drieste maatregel is zonder voorgaande: zelfs toen voormalig VUB-rector Renneboog jaren geleden zijn vrouw vermoordde en in brand stak, kreeg die daarvoor nog een bos bloemen en het vertrouwen van de academische overheid. Maar géén tuchtsanctie.
Op mijn gsm dringen De Standaard, De Morgen en de VRT-nieuwsdienst aan op een persoonlijke reactie. De eerste die ik bel, is De Standaard. Het is het eerste interview waarin ik toelichting geef bij zowel mijn schorsing als mijn ontslag. Ik vraag niet om het interview nog na te mogen lezen. Dat is niet zonder risico, maar intuïtie en ervaring zeggen me dat enig journalistiek vertrouwen af en toe wel op z'n plaats is. 's Anderendaags kopt de krant met een veelbetekend 'Ik zwijg niet'. Of had men gedacht dat communicatiespecialist Thevissen zomaar zou vertrekken zonder zich uit te leven in zijn communicatieberoep?
Gezien eerdere aanvaringen met De Morgen en het feit dat Walter Pauli in 2006 in een vernietigend stuk een karaktermoord op me pleegde (hij lekte uit mijn intern VUB-personeelsdossier), ben ik iets wantrouwiger tegenover die krant. Dat is evenwel nog geen reden om niét met de redactie te bellen. Ik krijg ongeveer dezelfde vragen voorgeschoteld als De Standaard, maar het interview verschijnt niet. Doorgaans is het interessanter en relevanter waarom iets niet verschijnt, dan zich te buigen over de issues die wel worden behandeld.
Tenslotte bel ik naar VRT, waar ik een lang oriënterend gesprek over de zaak heb met journalist Guy Janssens. Een confrontatie tussen Van Camp en mezelf in Terzake behoort tot de mogelijkheden, maar Van Camp ziet een duel niet zitten en dus wordt er gezocht naar een andere formule. Het duurt lang vooraleer de redactie van Terzake terugkoppelt. Ondertussen word ik vanuit Groen! en via twee logecontacten getipt dat er ondertussen druk verkeer op gang is gekomen in socialistische kringen en in liberale hoek, bij de raad van bestuur van de VRT en de VUB-top. Op een gegeven ogenblik krijg ik een telefoontje van de redactie van Terzake die mij voorstelt om een interview op band op te nemen, waarop de rector vervolgens live in de studio commentaar zal leveren. Beiden krijgen we evenveel tijd toegemeten, wordt me verzekerd. Tja, was ik geen expert geweest, dan had dit argument misschien gewerkt. Maar elke communicatiespecialist weet hoe gevaarlijk het is om op band commentaar te geven, nadien op de montagetafel terecht te komen en daarna vakkundig onderuit te worden gehaald door reacties live in de studio. Ik signaleer aan de redactie dat er nu al veel te lang politiek en diplomatiek verkeer aan de gang is en dat de journalistiek hier correct en onafhankelijk zijn werk moet doen. Die boodschap is blijkbaar overgekomen, want een kwartier later ontvang ik het bericht dat ik als studiogast wordt uitgenodigd en dat rector Van Camp zijn statement op band zal maken.
Zijn lichaamstaal verraadt nervositeit en de verklaringen van Van Camp zijn wollig. Dan schendt Van Camp een van dé basisregels in de journalistiek: schoffeer nooit een journalist door hem te verwijten zijn rol als journalist te spelen. Op de vraag of Van Camp lid is van de loge, komt het onbegrijpelijke antwoord: 'Dat is typisch een vraag voor journalisten. Vraag ik aan u welke seksuele geaardheid u heeft?' De ongelukkige quote zal hem de rest van de week in de pers achtervolgen - in deze krant wordt er nog drie keer naar verwezen - en het leidt geen twijfel dat die uitspraak nog vaak zal terugkeren. Maar ook mijn eigen optreden is allerminst vlekkeloos: ik verschijn terneergeslagen, ongeschoren en ineengezakt op het scherm: alles behalve strijdvaardig dus en totaal niet volgens het boekje. De hilarische uitspraak van Van Camp is zo dominerend dat de andere boodschappen nauwelijks blijven hangen. 's Anderendaags al circuleren er schampere grappen over het mediaoptreden (Journalist aan kardinaal Danneels: 'Gelooft u in God?' Danneels: 'Ik vraag toch ook niet naar uw seksuele geaardheid.').
Het is dus zaak om op korte termijn openheid te forceren in het dossier vooraleer de nieuwswaarde van de affaire uitdooft en van de media-agenda verdwijnt. Zeker omdat, na het optreden van Van Camp in Terzake, ik signalen krijg dat de lobbies op hogere snelheid beginnen te draaien. Mijn gsm rinkelt permanent. Ook het roddelcircuit is volop op gang gekomen. Zo heb ik het altijd gedoceerd aan mijn studenten. Precies zo gebeurt het ook.
Ik besluit daarom een geïmproviseerde persconferentie te organiseren in het IPC in Brussel om totale openheid in de zaak te verschaffen. De vermoeidheid is ondertussen totaal. In plaats van een kernboodschap verwerk ik een tiental items - te veel dus - in mijn uiteenzetting, kwestie evenwel om nadien te kunnen aftoetsen welke elementen door de journalisten worden opgepikt en welke elementen eventueel in de doofpot geraken. Voor de latere communicatiestrategie kan dat leerrijk zijn. Bovendien breng ik originele bewijsstukken mee, alsook een halve meter van mijn academische portfolio met daarin mijn onderzoeken, publicaties, onderwijsreferenties en uitstralingsactiviteiten: 17 mappen in totaal. Zeer vreemd: ik nodig de aanwezige journalisten uit de bewijsstukken en mijn portfolio in te kijken en geef toestemming om digitale foto's te maken van de bewijsstukken die op tafel liggen. De aanwezige journalisten zijn blijkbaar zo verbaasd dat niemand zich op de documenten stort. Op tafel lag immers een bom met onmiddellijke en verstrekkende impact. In loge- en politieke kringen wordt - ook tijdens het weekend - de affaire ondertussen verder ontmanteld. Na mijn persconferentie heb ik een lunchafspraak met een journalist en enkele uren laten zit ik met een minister enkele uren informeel samen om na te praten over de affaire. Het meest verbazende is dat achter de schermen niemand de elementen van de samenzweringstheorie van kopstukken uit Open-VLD/SP.A tegen Frank Thevissen tegenspreekt en ik tijdens het weekend de hypothese via diverse logecontacten krijg bevestigd.
's Avonds kom ik in een Brussels bar de nieuwe communicatieverantwoordelijke van de VUBtegen. De man maakt zich uit de voeten zodra ik mij aan de bar installeer. Het is tekenend in dit dossier hoezeer de actoren elke open communicatie uit de weg gaan. Misschien moet de Vrije Universiteit Brussel toch maar eens dringend professioneel communicatieadvies inwinnen, nu ze haar communicatieprof aan de deur heeft gezet.
Frank Thevissen is communicatie-expert
DS, 26-02-2008