Barst
20th October 2007, 14:39
DOORNROOSJE
Tom Naegels
Het is lang geleden dat ik nog zo'n oprechte angst heb gezien als in het VTM-nieuws van maandag. Het voorafje, het wervende citaat aan het begin van de uitzending, toonde al de bange moeder van Brandon Van Broeck, onder het kopje 'Besmet?' De zevenjarige jongen uit Olen had zich per ongeluk geprikt aan een drugsspuit, die hij in de tuin van het Antwerpse Stuivenbergziekenhuis gevonden had.
'De ouders zijn nu bang dat hun kind besmet is geraakt met hepatitis of met het aids-virus', aldus de meelevende stem van de verslaggever. 'Doodongerust brachten de ouders de jongen naar de dienst spoedgevallen. Daar namen ze een bloedstaal, maar meer konden ze niet doen. Pas na zes maanden, bij een verdere controle, zouden ze weten of Brandon een besmettelijke ziekte had. Een ondraaglijke gedachte voor de ouders.' Waarop moeder die ondraaglijkheid aanschouwelijk maakte: 'Dat zullen bange maanden worden. Slapeloze nachten. Bang voor mijn kind te verliezen. Dat is iets waar ik het heel moeilijk mee heb. Per slot van rekening moet hem nog zeven jaar worden in december en ik vind niet, door zo'n mensen, dat onschuldige kinderen daar moeten een ziekte aan overhouden en ouders hun kinderen kunnen kwijtspelen daardoor.' Over naar Birgit Van Mol in de studio: 'De ouders zijn dus heel begrijpelijk erg ongerust dat hun kind ziek zal worden.'
Heel begrijpelijk, inderdaad. Van die ouders toch. Maar dat VTM meegaat in hun angst, dat vind ìk nu eens ondraaglijk. De kans dat Brandon besmet is met hiv is klein. Gelukkig maar. Kinderen prikken, schrammen, snijden en blutsen zich wel vaker, en ze lopen grotere risico's op gewonere plaatsen. Als Brandon écht ziek werd, dan misschien zou er reden zijn om dat in het nieuws te brengen. Maar nu?
Ze beginnen me de strot uit te komen, de berichten over het plotseling toeslaande onheil dat onze kinderen bedreigt. Het is alsof de stadslegendes, de broodje-aapverhalen waarmee we elkaar vroeger bang maakten, plots allemaal echt zijn. Dit ìs overigens een vaak terugkerende urban legend, onze hedendaagse versie van Doornroosje: de tienermeid die in de disco wordt geprikt door een hiv-besmette naald. In de meest dramatische versies hoort ze, na de prik, een griezelige stem in haar oor: 'Welcome to the aids-club...' Of ze vindt een briefje met die boodschap in haar handtas, als ze de volgende dag wakker wordt in een onbekend park, zonder kleren, bedekt met mensenbeten... Dat Brandons ouders zo angstig reageerden op dit ongeluk, en dat VTM daar de opener van het nieuws in zag, heeft ongetwijfeld te maken met de populariteit van dit stadsverhaal.
Het was trouwens niet de enige vertelling van onverwacht noodlot die we deze week te horen kregen. Er was ook de vijftienjarige Dennis Dereere, die in Oostende anderhalf uur lang afgetuigd en vernederd werd door een twintigjarige sadist. De jongen moest als een hondje opzitten, en werd zelfs meegetroond toen zijn kwelgeest met zijn geld een pitta ging kopen. In Gent werd een jongen van dertien een hersenschudding geslagen door de vader van een zevenjarig meisje, tegen wie hij per ongeluk opbotste. In Brugge dan weer werd een zeventienjarige in de Reien geduwd, zomaar, vijf meter diep, door twee scholieren. Allemaal deze week, en dan vergeet ik er nog enkele. En bij elk nieuw geval wordt de lijst afgegaan van alle voorgaande, als een sinistere versie van De-boom-stond-op-de-berg: Joe Van Holsbeeck, Luna Drowart, Guido De Moor, Bart Bonroy, Simon Wijffels, halihalo.
Het is ver van mij om het leed van die slachtoffers en hun families te minimaliseren. Deze mensen zijn aangevallen zonder enige reden. Ze deden niets verkeerd, ze waren niet betrokken in louche zaken, ze waren niet onvoorzichtig: hun onheil overkwam hen toevallig. Het was, letterlijk, het noodlot. Maar dat is ook de reden waarom ze zo vaak de media halen. Omdat ze, net als de prik van Brandon, net als vele stadslegendes, teruggaan op dezelfde angst voor het ongerijmde, het onverwachte, het waanzinnige toeval. Dat het vaak om jongeren gaat zal wel te maken hebben met hun veranderde sensibiliteit voor geweld, maar ook met de symboolwaarde van kinderen: als onschuldig slachtoffer, maar ook als monsterlijke dader. De angst van ouders om hun kind te verliezen, of - en dat is hetzelfde - hun kind te zien veranderen in een onherkenbaar monster, versterkt de kracht ervan.
Ik beweer niet dat het geen nieuwswaarde heeft, wat deze mensen overkomen is. Het enige wat ik merk, is dat dit een nieuw genre aan het worden is. Een genre dat populair is omdat het inspeelt op angst. Dat is geen reden om dergelijke verhalen niet meer te brengen. Maar misschien wel om er voorzichtiger mee om te springen.
Tom Naegels is schrijver.
DS, 20-10-2007
Tom Naegels
Het is lang geleden dat ik nog zo'n oprechte angst heb gezien als in het VTM-nieuws van maandag. Het voorafje, het wervende citaat aan het begin van de uitzending, toonde al de bange moeder van Brandon Van Broeck, onder het kopje 'Besmet?' De zevenjarige jongen uit Olen had zich per ongeluk geprikt aan een drugsspuit, die hij in de tuin van het Antwerpse Stuivenbergziekenhuis gevonden had.
'De ouders zijn nu bang dat hun kind besmet is geraakt met hepatitis of met het aids-virus', aldus de meelevende stem van de verslaggever. 'Doodongerust brachten de ouders de jongen naar de dienst spoedgevallen. Daar namen ze een bloedstaal, maar meer konden ze niet doen. Pas na zes maanden, bij een verdere controle, zouden ze weten of Brandon een besmettelijke ziekte had. Een ondraaglijke gedachte voor de ouders.' Waarop moeder die ondraaglijkheid aanschouwelijk maakte: 'Dat zullen bange maanden worden. Slapeloze nachten. Bang voor mijn kind te verliezen. Dat is iets waar ik het heel moeilijk mee heb. Per slot van rekening moet hem nog zeven jaar worden in december en ik vind niet, door zo'n mensen, dat onschuldige kinderen daar moeten een ziekte aan overhouden en ouders hun kinderen kunnen kwijtspelen daardoor.' Over naar Birgit Van Mol in de studio: 'De ouders zijn dus heel begrijpelijk erg ongerust dat hun kind ziek zal worden.'
Heel begrijpelijk, inderdaad. Van die ouders toch. Maar dat VTM meegaat in hun angst, dat vind ìk nu eens ondraaglijk. De kans dat Brandon besmet is met hiv is klein. Gelukkig maar. Kinderen prikken, schrammen, snijden en blutsen zich wel vaker, en ze lopen grotere risico's op gewonere plaatsen. Als Brandon écht ziek werd, dan misschien zou er reden zijn om dat in het nieuws te brengen. Maar nu?
Ze beginnen me de strot uit te komen, de berichten over het plotseling toeslaande onheil dat onze kinderen bedreigt. Het is alsof de stadslegendes, de broodje-aapverhalen waarmee we elkaar vroeger bang maakten, plots allemaal echt zijn. Dit ìs overigens een vaak terugkerende urban legend, onze hedendaagse versie van Doornroosje: de tienermeid die in de disco wordt geprikt door een hiv-besmette naald. In de meest dramatische versies hoort ze, na de prik, een griezelige stem in haar oor: 'Welcome to the aids-club...' Of ze vindt een briefje met die boodschap in haar handtas, als ze de volgende dag wakker wordt in een onbekend park, zonder kleren, bedekt met mensenbeten... Dat Brandons ouders zo angstig reageerden op dit ongeluk, en dat VTM daar de opener van het nieuws in zag, heeft ongetwijfeld te maken met de populariteit van dit stadsverhaal.
Het was trouwens niet de enige vertelling van onverwacht noodlot die we deze week te horen kregen. Er was ook de vijftienjarige Dennis Dereere, die in Oostende anderhalf uur lang afgetuigd en vernederd werd door een twintigjarige sadist. De jongen moest als een hondje opzitten, en werd zelfs meegetroond toen zijn kwelgeest met zijn geld een pitta ging kopen. In Gent werd een jongen van dertien een hersenschudding geslagen door de vader van een zevenjarig meisje, tegen wie hij per ongeluk opbotste. In Brugge dan weer werd een zeventienjarige in de Reien geduwd, zomaar, vijf meter diep, door twee scholieren. Allemaal deze week, en dan vergeet ik er nog enkele. En bij elk nieuw geval wordt de lijst afgegaan van alle voorgaande, als een sinistere versie van De-boom-stond-op-de-berg: Joe Van Holsbeeck, Luna Drowart, Guido De Moor, Bart Bonroy, Simon Wijffels, halihalo.
Het is ver van mij om het leed van die slachtoffers en hun families te minimaliseren. Deze mensen zijn aangevallen zonder enige reden. Ze deden niets verkeerd, ze waren niet betrokken in louche zaken, ze waren niet onvoorzichtig: hun onheil overkwam hen toevallig. Het was, letterlijk, het noodlot. Maar dat is ook de reden waarom ze zo vaak de media halen. Omdat ze, net als de prik van Brandon, net als vele stadslegendes, teruggaan op dezelfde angst voor het ongerijmde, het onverwachte, het waanzinnige toeval. Dat het vaak om jongeren gaat zal wel te maken hebben met hun veranderde sensibiliteit voor geweld, maar ook met de symboolwaarde van kinderen: als onschuldig slachtoffer, maar ook als monsterlijke dader. De angst van ouders om hun kind te verliezen, of - en dat is hetzelfde - hun kind te zien veranderen in een onherkenbaar monster, versterkt de kracht ervan.
Ik beweer niet dat het geen nieuwswaarde heeft, wat deze mensen overkomen is. Het enige wat ik merk, is dat dit een nieuw genre aan het worden is. Een genre dat populair is omdat het inspeelt op angst. Dat is geen reden om dergelijke verhalen niet meer te brengen. Maar misschien wel om er voorzichtiger mee om te springen.
Tom Naegels is schrijver.
DS, 20-10-2007