Nieuwsberichten: het ene oor in, ...

[Barst]

Nieuwsberichten worden snel vergeten


HAMBURG - Volgens een Duitse studie, uitgevoerd door het Gewis Instituut in Hamburg, weten zeven op de tien televisiekijkers niet meer wat ze de dag voordien in het journaal hebben gezien.

Uit de studie bleek ook dat 98 procent van de ondervraagden zich niets meer kon herinneren van een belangrijk economisch bericht in het televisiejournaal over een grote firma die opnieuw de 40-uren week wou invoeren.

De nieuwsberichten die wel bijblijven, hebben een emotionele inhoud of bevatten sterke beelden. Zo zat een bericht over het ontslag van de Duitse bondscoach Rudi Voeler de volgende dag nog in het geheugen van 54 procent van de kijkers.

Ook nieuwsberichten over gewelddadige aanslagen of over natuurrampen worden beter onthouden. Zo herinnerde 26 procent van de kijkers zich nog de berichtgeving over een terreuraanslag in Turkije en kon 19 procent zich nog een nieuwsitem voor de geest halen over een wervelwind die schade had veroorzaakt in een Duits dorp.

Nieuws over beroemdheden wordt dan weer snel vergeten, bleek uit de studie. Een bericht over prinses Caroline van Monaco was na een dag door 97 procent van de kijkers vergeten. Voor de studie werden 1.059 mannen en vrouwen tussen de 16 en 65 ondervraagd.


©Copyright De Standaard, 30-07-2004

[Barst]

Weinig verschillen in buitenlandberichtgeving van VRT en VTM


BRUSSEL - De VRT en de VTM mogen dan al andere klemtonen leggen, toch zijn de verschillen in de buitenlandberichtgeving vaak ver te zoeken. Bovendien presenteren beide zenders een wereldbeeld met heel veel blinde vlekken. Van een evenwichtige berichtgeving is geen sprake, zo besluit Katrien Valkiers in haar licentiaatsverhandeling.


11 september 2001. Twee gekaapte vliegtuigen vliegen in de WTC-torens. De beelden zijn op ons netvlies gebrand. En ook op 11 maart 2004 zaten we met zijn allen vol ongeloof aan het scherm gekluisterd. Zo goed als live zagen we welke ravage de terroristische aanslagen in Madrid hadden aangericht. Op dergelijke momenten besef je dat mede dankzij de televisie de wereld kleiner is geworden. Maar schijn bedriegt, want met uitzondering van grote internationale gebeurtenissen heeft televisie steeds minder belangstelling voor buitenlands nieuws.

Ook Vlaanderen ontsnapt niet aan die wereldwijde evolutie. Onderzoek van de Universiteit Antwerpen wees al op een spectaculaire daling van het aandeel buitenlandberichtgeving in het TV1-journaal en het VTM-nieuws. Tussen 1993 en 2000 ging dat bij VTM van 34 naar 25 procent, bij de VRT van 37 naar 27,5 procent.

Minstens zo boeiend is de vraag hoe de twee voornaamste Vlaamse zenders het internationale nieuws presenteren. Krijgen we in het TV1-journaal een ander wereldbeeld voorgeschoteld dan in het VTM-nieuws? In haar licentiaatsverhandeling Het wereldbeeld van VRT en VTM analyseerde Katrien Valkiers (KU Leuven) drie maanden lang, van 19 september tot 19 december 2003, de buitenlandberichtgeving van het TV1-journaal en het VTM-nieuws van 19 uur.

Het TV1-journaal besteedt gemiddeld 8 minuten en 28 seconden aan buitenlands nieuws. Dat is welgeteld 49 seconden meer dan het VTM-nieuws. Procentueel komen beide zenders aan ongeveer 21 procent, want het TV1-journaal duurt gemiddeld 3,5 minuten langer dan het VTM-nieuws. In vergelijking met het onderzoek van de Universiteit Antwerpen is het aandeel van de buitenlandberichtgeving dus nog verder teruggelopen.

In het TV1-journaal krijg je wel gemiddeld één buitenlands item meer voorgeschoteld dan in het VTM-nieuws (5,1 tegenover 4,2). Ongeveer de helft van die items (2,3) komt op dezelfde dag in beide bulletins aan bod. Dus leggen de zenders met de andere helft van de buitenlandberichtgeving een verschillende klemtoon.

ZOWEL de VRT als de VTM zijn sterk afhankelijk van de internationale persagentschappen. Daar halen beide meer dan 80 procent van het beeldmateriaal. Die persagentschappen spelen dus een cruciale rol in het bepalen van de internationale nieuwsagenda, met ,,de grote drie'', Reuters, Associated Press (AP) en Agence de France Presse (AFP), op kop. Zij zouden samen goed zijn voor 80 procent van de aangeboden internationale berichtgeving. Alleen voor lange-termijnverhalen, zoals de oorlog in Irak, zullen de redacties van VRT en VTM sneller geneigd zijn om een eigen journalist te sturen.

De publieke en de commerciële omroep maken wel op een andere manier gebruik van het eigen beeldmateriaal. Om de beelden te duiden kiest VTM opmerkelijk meer voor opgenomen stand-ups van correspondenten, terwijl de VRT de voorkeur geeft aan een zogenaamde duplex of een live-gesprek tussen het nieuwsanker en de correspondent ter plaatse. Voor VTM spelen de hoge kosten van de live-verslaggeving daarbij een doorslaggevende rol. De commerciële zender maakt dan weer meer gebruik van ,,hulpmiddelen'' zoals kaarten en grafieken.

Katrien Valkiers maakte ook een inhoudelijke analyse. Zo deelde ze de nieuwsberichten thematisch in. Bij beide zenders vinden we dezelfde topdrie terug: politiek en diplomatie, gevolgd door rampen en ongevallen, en militaire en paramilitaire berichten. Toch is er hier een significant verschil. Met een aandeel van 34,8 procent hecht de VRT duidelijk meer belang aan het politieke en diplomatieke nieuws dan VTM (24,7 procent). VTM besteedt meer aandacht aan andere categorieën, zoals misdaad en gerecht en royalty. De VRT bericht het minst over wetenschap en techniek, de VTM over economie en financiën.

Opmerkelijk is dat de religieuze berichten op beide zenders ook het langst duren, gemiddeld 2 minuten en 45 seconden. Dat tijdens de onderzoeksperiode weer volop gespeculeerd werd over het levenseinde van de paus en Moeder Theresa heilig werd verklaard, zou dit verschijnsel kunnen verklaren.

OOK de topdrie van de regio's die in het TV1-journaal en het VTM-nieuws aan bod komen, is identiek. De Europese Unie spant de kroon. Ze is in haar eentje goed voor gemiddeld 40 procent van de buitenlandse items. De ,,nabijheid'' is voor beide redacties immers een van de bepalende criteria in de keuze van de onderwerpen. Op grote afstand volgt Noord- en Midden Amerika (VRT 13,1 procent, VTM 20,3 procent) en Irak (VRT 13,6 procent, VTM 11,8 procent).

Beide nieuwsbulletins vertonen veel ,,blinde vlekken''. Er wordt nauwelijks of niet bericht over Arabisch en Zwart-Afrika, Zuid-Amerika en Oceanië. Zelfs economische reuzen als China en Japan komen bijna nooit aan bod. Voor Katrien Valkiers is de conclusie dan ook klaar en duidelijk: ,,Van een evenwichtige buitenlandberichtgeving is er op beide zenders geen sprake.''

VRT en VTM hebben volgens haar ook geen redenen om op elkaar neer te kijken, want in de buitenlandberichtgeving zijn de verschillen al bij al miniem. ,,Ze brengen veelal hetzelfde nieuws, maar leggen vaak wel andere klemtonen'', zegt Valkiers. ,,Als er bericht wordt over de verkiezingscampagne van Bush, dan focust de VRT meer op het beleid van de president, terwijl VTM de nadruk legt op de campagne zelf en op zijn tegenstanders. Maar het is overdreven te stellen dat de kijkers van het VTM-nieuws een ander wereldbeeld krijgen dan die van het TV1-journaal.''

Daarvoor houden de twee zenders elkaar volgens Valkiers ook te goed in de gaten. Beide buitenlandredacties hanteren bovendien vrijwel dezelfde criteria: nabijheid, beeldwaarde, betrokkenheid/herkenbaarheid, conflictgehalte/dramatiek en human interest.


07/08/2004 Leo Bonte

©Copyright De Standaard