Staatshervorming

[Barst]

De kwadratuur van de cirkel


Stel nu even dat het er toch van komt, dat separatisme. Het eerste wat Vlaanderen zal moeten doen is … onderhandelen met de Franstaligen. Over het verdwijnen van het speciaal statuut van de Vlamingen en de Vlaamse instellingen in Brussel. Over de grens, en dus opnieuw over BHV. Over de procedure om toch een beetje ordentelijk te scheiden. Over de inboedel. Over de sociale zekerheid en de schulden. Bij dat laatste zal snel blijken dat de schuldtitels niet op te delen zijn en dat de transfers pas over een periode van pakweg 25 jaar afgebouwd kunnen worden, opdat de beleggers niet de indruk zouden krijgen dat de rompfederatie België (Brussel, Wallonië en Duitstalig België) haar bijdrage aan rentelasten en afbetaling nooit zal kunnen leveren.


Ondenkbaar is het allemaal niet, wel een hoge berg om over te geraken. En dus is het nog een hele poos realistischer te zoeken naar een Belgisch compromis. Op één voorwaarde: dat aan het einde een perspectief ontstaat dat Franstalig België loskomt van het extreme consumptiefederalisme.

Daarom staat ook Herman Van Rompuy voor de kwadratuur van de cirkel. Oranje-blauw kan, zo is gebleken, het probleem niet oplossen. Binnen de MR zijn er wel krachten die volwaardige autonomie voor Franstalig België verhopen. Dat blijkt uit de wil om een eind te maken aan het potsierlijk fenomeen waarbij 60 procent van de Belgische bevolking genoeg heeft aan één minister-president, de 40 procent andere er vier nodig heeft, allemaal van de PS. Maar er zijn in de MR ook sterke stromingen om, minstens uit voorzichtigheid, de zaken bij het oude te laten.

Bovendien is er CDH, en Joëlle Milquet, die in haar interview van dinsdag in La Libre Belgique nadrukkelijk bevestigde dat bij een staatshervorming zeker niet over vennootschapsbelasting en sociale zekerheid te praten valt. Op die voorwaarde is het ook onmogelijk de staatshervorming buiten het regeerakkoord te houden. Dan kan men aan Vlaamse kant beter nog een paar maanden de kat uit te boom kijken, tot in het zuiden de euro wil vallen.

Voegt men de PS toe aan oranje-blauw, dan zit de kampioen van het consumptiefederalisme mee aan tafel. Dropt men Reynders (en stemt de oorverdovend stille VLD daar mee in), dan kan men met Ecolo en de stille steun van de SP.A nog 100 zetels halen, maar blijft het probleem bestaan. Blijkbaar zou Herman Van Rompuy dat spoor van de 'gewestenregering' (een combinatie van PS, CDH, Ecolo, CD&V, SP.A en VLD) nu eerst verkennen, als een soort 'dialoog van gemeenschappen'. Het is in 1992 al eens voorgedaan, en draaide toen heel snel uit op een klassieke dialoog van partijvoorzitters.

Het gaat hoe dan ook om staatshervorming. De rest van het regeerakkoord zal, zoals in 1988, in één week geschreven worden. Van Rompuy, zelf uit de randgemeente Sint-Genesius-Rode, kan proberen de vis te verdrinken. Zo kan minstens de indruk van een reuzengrote staatshervorming ontstaan, met bijvoorbeeld vijf korven.

BHV. De splitsing komt er, maar met een in tijd beperkt overgangsscenario voor de Franstalige kiezers dat niet 'inschrijvingsrecht' heet. De Vlamingen moeten zich beraden wat ze de Franstaligen in de rand te bieden hebben: erkennen als minderheid, gastvrij zijn en zachtjes integreren, of naar Brussel afstoten via een referendum?

De Senaat. Dat BHV ook voor de Senaat bestaat, vormt een hefboom om dat kreupel instituut te hervormen of op te doeken. In het tweede geval hevelt men de 41 rechtstreeks verkozen senatoren over naar de Kamer. In het eerste maakt men er een echte Senaat van de regio's van, die zich enkel met communautaire aangelegenheden bezighoudt, en bijvoorbeeld ook het discussieforum wordt van het Overlegcomité. Hier kan men, voor de liefhebbers, senatoren creëren die in heel België worden verkozen.

Regionale en federale verkiezingen. Het probleem is niet een te veel aan verkiezingen - al onze buurlanden hebben dat ook - wel het bestaan van twee types 'nationale' verkiezingen, met bijna dezelfde kieskringen. Dus zou het beter zijn de regionale verkiezingen om de vier jaar te houden - en los te koppelen van de Europese - en samen te brengen met de federale, waarbij de Kamer een echt legislatuurparlement wordt. In deze legislatuur kan men overigens, binnen de Verklaring tot Grondwetsherziening, enkel beslissen de Kamer op 5 jaar te brengen, zonder daar een legislatuurparlement van te maken. De operatie heeft overigens consequenties: als het federale niveau sterker blijft, bestaat de kans dat centrum-rechtse regeringen in Vlaanderen in de feiten opnieuw onmogelijk worden; wordt het deelstaatniveau belangrijker, dan zal de federale regering een afgeleide zijn van de regionale verhoudingen en dus regelmatig asymmetrisch.

De indeling. MR en misschien een deel van CDH willen een fusie tussen Waals gewest en Franse gemeenschap. Men kan perfect naar drie of vier gewesten, zonder gemeenschappen, in dit land overstappen binnen de huidige bevoegdheidsverdeling ten opzichte van het federale niveau. Alleen blijft er natuurlijk altijd een speciale regeling voor de Vlaamse Brusselaars nodig, zolang er een substantieel federaal niveau met pariteit bestaat.

De bevoegdheden. Men kan met veel gedruis Justitie of Volksgezondheid of Mobiliteit federaliseren om niet aan fiscaliteit en sociale zekerheid te moeten raken. In een tweede fase kan men aan die laatste twee toch wat retouches aanbrengen: een vorkje van tarieven voor vennootschapsbelasting, met het tien jaar meenemen van het oude tarief bij verhuizing over de gewestgrenzen heen bijvoorbeeld; of het terugstorten van 20 procent van het uitgespaarde bedrag bij dalende werkloosheidskosten aan de gewesten.

Men komt natuurlijk altijd weer op dat laatste punt uit: de bevoegdheidskwestie over de centen. Uiteraard kan men een regering vormen, die die hete brij maar even beroert. Maar in dat geval zal de bron van het separatisme, zoveel sterker al geworden deze zomer, alleen maar blijven groeien. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Rolf Falter is freelance journalist


DS, 31-08-2007

[Barst]

BHV voor beginners


Discretie is het devies bij de (pre)formatiegesprekken, maar niet in het parlement. Daar liggen de voorstellen over Brussel-Halle-Vilvoorde openlijk op tafel. Wat houden ze in? Waarom zijn ze zo onverzoenbaar? En worden ze ooit goedgekeurd? Van onze redactrice Anja Otte


Huidige situatie

Brussel-Halle-Vilvoorde is de enige kieskring die zich uitstrekt over twee verschillende taalgebieden. Hij omvat de 19 gemeenten van het tweetalige gebied Brussel en 35 gemeenten uit Vlaams-Brabant. De Franstalige partijen kunnen op die manier stemmen ronselen bij taalgenoten in Vlaanderen - tot afgrijzen van de Vlaamse partijen.

Tegelijk kunnen Vlamingen in Brussel voor kandidaten uit Halle-Vilvoorde stemmen. Die Brusselse Vlamingen zijn met te weinig om op eigen houtje vertegenwoordigd te raken in het parlement. Daarom hoor je de Vlaamse partijen nooit over een zuivere splitsing: hun voorstellen houden altijd rekening met de Vlamingen in Brussel.

Dertig jaar geleden al bikkelden politici over Brussel-Halle-Vilvoorde. Toen sneuvelde het Egmontpact, dat een inschrijvingsrecht voor Franstaligen voorzag. Zij zouden daardoor kunnen stemmen in Brussel. De Vlamingen vonden die toegeving uiteindelijk te groot.

De invoering van provinciale kieskringen in 2002 maakte de kwestie opnieuw acuut. In 2003 oordeelde het Arbitragehof - inmiddels Grondwettelijk Hof - dat BHV strijdig is met het gelijkheidsbeginsel, omdat Vlaams-Brabant geen provinciale kieskring is. De federale overheid kreeg tot 2007 de tijd om een oplossing uit te dokteren.

In 2005 raakte de regering-Verhofstadt er niet uit. Zolang de huidige formatiegesprekken geen compromis opleveren, ligt de kwestie voor in het parlement.

Maar dat is theorie...


Vlaamse voorstellen

In de Kamer liggen meerdere wetsvoorstellen op tafel 'tot wijziging van de kieswetgeving met het oog op de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde': van CD&V, VLD, SP.A, Vlaams Belang en LDD.

De grote lijnen lopen gelijk: de kieskring BHV moet worden gesplitst, voor de verkiezingen van Kamer, Senaat en Europees Parlement. Halle-Vilvoorde vormt daardoor samen met de kieskring Leuven een nieuwe, provinciale kieskring: Vlaams-Brabant. Daarmee wordt voldaan aan de vraag van het Arbitragehof.

Voor de Kamer komt er een bijzondere regeling voor Brussel. Brusselse lijsten kunnen apparenteren met de lijsten van ofwel Vlaams- ofwel Waals-Brabant (nooit met beide). Dat moet verhinderen dat de Vlaamse lijsten in Brussel niet aan bod komen. Volgens de indieners kan deze regeling de toets van de Raad van State doorstaan.

In 2003 dienden SP.A, VLD, CD&V, Spirit en N-VA nog een gemeenschappelijk voorstel in. Dat er nu meerdere voorstellen op tafel liggen, heeft twee redenen. Bij het begin van de bestuursperiode haastte elke fractie zich om als eerste een voorstel neer te leggen. Bovendien wilden ze vermijden dat een gemeenschappelijk voorstel beschouwd zou worden als een voorafname op een eventuele coalitie.

Het SP.A-voorstel neemt dat uit 2003 over. De andere hebben rekening gehouden met de kritiek van de Raad van State, die een dubbele kandidaatstelling (in Brussel en Vlaams- of Waals-Brabant) niet zag zitten. Alle Vlaamse partijen zijn bereid zich achter een van de voorstellen te scharen (al zal dat wellicht niet dat van Vlaams Belang of LDD zijn).

Veel doet het er niet toe, want als de formatiebesprekingen een compromis opleveren, dan schaart de meerderheid zich daarachter.


Franstalige voorstellen

De tegenvoorstellen van de Franstaligen gaan de andere richting uit. Zij vragen de uitbreiding van het Brussels Gewest, om het 'in overeenstemming te brengen met socio-economische, taalkundige en culturele realiteit'.

De PS presenteerde daarvoor deze week een voorstel. Dat vraagt de aanhechting van de zes faciliteitengemeenten Linkebeek, Drogenbos, Sint-Genesius-Rode, Wemmel, Kraainem en Wezembeek-Oppem. Voor de andere gemeenten van Halle-Vilvoorde komt er een speciale volkstelling. Cumulatief moet tien procent van de inwoners er verklaren dat ze het Frans in administratieve zaken willen gebruiken, moet tien procent van de actieve bevolking in Brussel werken en moet tien procent van de leerplichtige kinderen in Brussel naar school gaan. Overigens zou volgens het voorstel ook Voeren opnieuw deel uitmaken van de provincie Luik.

De MR kondigde deze week aan een gelijkaardig voorstel - inclusief referendum - opnieuw boven te halen.

Om tegemoet te komen aan de bezwaren van het Arbitragehof hebben de Franstaligen een andere oplossing. PS en CDH stellen voor om dan maar terug te keren naar de arrondissementele kieskringen, en dus de provinciale kieskringen die in 2002 werden ingevoerd te laten voor wat ze zijn.

In tegenstelling tot de Vlaamse voorstellen, zijn de Franstalige nog niet ingediend in de Kamer. Ze kunnen er wel een aantal van voor de verkiezingen van onder het stof halen. Voor alle duidelijkheid: ook dat doet er niet zoveel toe, want als de formatiebesprekingen een compromis opleveren, dan schaart de meerderheid zich daarachter.


DS, 27-09-2007 (aho)

[Barst]

Vechten tegen Franstalige onwil en Vlaamse lamlendigheid - Marc Platel over veertig jaar 'overleven' als Vlamingin een faciliteitengemeente

Marc Platel, 'Brussel is ook van ons. Een Vlaamse Randbewoner getuigt', Davidsfonds, 2007.


Al bijna veertig jaar woont Marc Platel in Brussel en Kraainem. Als voormalig Wetstraatjournalist en medewerker van de studiedienst van de Volksunie volgde hij van dichtbij het moeizame zoeken naar een samenlevingsmodel voor Vlamingen en Franstaligen in en rond Brussel. Als strijdbare Vlaming beleeft hij nog elke dag aan den lijve de onherroepelijke verfransing van de faciliteitengemeenten. Over die ervaring schreef hij het boek Brussel is ook van Ons. Een Vlaamse Randbewoner getuigt.


Uw boek lijkt een kroniek van een bij voorbaat verloren strijd.

'Nee. Het is het getuigenis van een Vlaams paar uit Gent dat nu bijna veertig jaar in een faciliteitengemeente bij Brussel woont. In februari 1968 zijn mijn vrouw en ik naar Brussel verhuisd. We hebben eerst in Elsene gewoond, dat toen werd voorgesteld als l'oasis francophone in een verondersteld tweetalig Brussel. Daarna zijn we naar het Schaarbeek van burgemeester Nols verhuisd, waar in het gemeentehuis een apart loket voor de Nederlandstaligen was. En nu wonen we al vijfendertig jaar in Kraainem. Zonder het te beseffen hebben we er dus de moeilijkste gemeenten uitgekozen.'

'We waren niet met de Vlaamse leeuwenvlag voorop naar Brussel verhuisd. We hebben tot mijn pensioen zelfs nooit aan een Vlaamse betoging deelgenomen. Ik wilde gewoon dicht bij mijn werk, in het VRT-gebouw op het Flageyplein, wonen. Maar we hebben wel meegemaakt dat we uit het Anspach Shopping Centre werden gegooid omdat we Nederlands praatten, door Vlaamse verkopers dan nog. Zoiets doet pijn en tekent een mens. Vanuit die persoonlijke ervaring heb ik willen uitleggen waarom Brussel zo ingewikkeld is en hoe een Vlaming het leven in die Franstalige omgeving beleeft.'


Die anti-Vlaamse vijandigheid à la Nols is toch verdwenen? Bij de Franstaligen in Brussel neemt niet alleen de kennis van het Nederlands toe, maar ook de bereidheid om het te spreken.

'Klopt. De bedrijven hebben leren aanvaarden dat er ook Nederlandstaligen zijn in Brussel. De overheid ook. In deze brasserie kunnen we zonder problemen Nederlands praten. Twintig jaar geleden zou dat niet het geval geweest zijn. Mijn vrouw en ik zijn vijftien jaar lang niet naar het shoppingcentrum van Woluwe geweest, omdat ze daar weigerden ons in het Nederlands te bedienen. Nu is er ook daar geen probleem meer.'

'Maar er zijn wel veertig jaar overheen gegaan vooraleer die kentering er kwam. En het is maar gebeurd omdat de Vlamingen op hun strepen stonden, zonder arrogant te zijn. Wat ze trouwens moeten blijven doen. Het aantal Vlamingen in Brussel daalt. Maar Brussel is nog altijd de hoofdstad van België, en dus van twee volkeren en twee talen. Bovendien is Brussel de wettelijk erkende hoofdstad van Vlaanderen. Ik wil hier als Nederlandstalige Belg aanvaard worden. Ik wil dat ik aan een agent de weg kan vragen in het Nederlands, dat een ambtenaar me in het Nederlands te woord staat en dat ik in een ziekenhuis in het Nederlands terechtkan. Dat laatste blijft een probleem. De evolutie is dus positief, maar er blijven zich incidenten voordoen.'


Toch blijft u de Franstaligen voorstellen als onwillige, inhalige cultuurimperialisten.

'Omdat hun visie in de grond niet is veranderd. Als een Franstalige naar Kraainem komt, een gemeente in Vlaanderen met faciliteiten voor Franstaligen, dan vindt hij dat hij daar Frans moet kunnen spreken. Net zoals hij vindt dat hij Frans moet kunnen spreken in Gent of Knokke. Of zelfs in Londen of Amsterdam. Le droit de la personne om Frans te spreken, primeert. De andere moet zich maar aan hem aanpassen.'

'Je kunt voor of tegen de taalgrens en de taalgebieden zijn, maar ze bestaan en ze zijn democratisch tot stand gekomen. En dus moeten ze door iedereen gerespecteerd worden. De Franstaligen, daarentegen, gaan nog altijd uit van het hopeloos verouderde idee dat het gebruik van de talen in België vrij is.'


Deze krant ontmoette vorige week vooral ongeruste Franstaligen in de faciliteitengemeenten. Ze zijn bang om hun faciliteiten te verliezen en dat hun recht op een Franstalige bibliotheek, school of cultuur in de verdrukking komt.

'Dat is flauwekul. Laat om het even welke Franstalige mij maar eens tonen waar hij in Kraainem gediscrimineerd wordt. Dat gebeurt niet. Natuurlijk moeten ze Nederlands praten in de gemeenteraad. Het feit dat 80 procent van de bevolking van Kraainem Franstalig is, belet niet dat zij in een Nederlandstalige gemeente in Vlaanderen wonen. Maar dat wisten ze van tevoren.'

'Vergelijk het met de mensen die last hebben van de vliegtuigen van Zaventem. Ze bouwden nu eenmaal een nieuw huis net naast de luchthaven, zoals in Steenokkerzeel gebeurde. Wie naar Kraainem verhuist, weet dat hij in een gemeente in Vlaanderen komt wonen, die formeel Nederlandstalig is en waar in de gemeenteraad verplicht Nederlands wordt gesproken. Dat is de afspraak, laten we het zo houden. De Franstaligen aanvaarden het trouwens. In de gemeenteraad spreken ze daadwerkelijk Nederlands. Of toch iets wat erop lijkt.'


Moeten de faciliteiten worden afgeschaft?

'Ze mogen worden afgeschaft, maar voor mij hoeft dat niet per se. Wat zou het trouwens veranderen? Zullen de 18 Franstaligen in onze gemeenteraad dan plots Vlaming worden? De faciliteiten zijn er. Belangrijker is dat de overheid erop toeziet dat de Franstaligen de spelregels eerbiedigen.'

'Maar wij vragen niet dat de Franstalige bibliotheek verdwijnt. We staan er wel op dat als zij 7.500 euro subsidie krijgen van de gemeente, de Nederlandstalige bibliotheek hetzelfde bedrag krijgt. We hebben die Vlaamse bibliotheek enkele jaren geleden opnieuw opgericht. Ze draait goed, net als de Franstalige bibliotheek. Moeten we nu oorlog gaan voeren met onze Franstalige buren? Temeer omdat de Vlaamse overheid zelf altijd verzuimd heeft om Kraainem ertoe te verplichten - volgens het bibliotheekdecreet - een openbare bibliotheek op te richten. Om de lieve vrede op het dorp hou ik de situatie dan liever zoals ze nu is. Het is ons samenlevingsmodel in de faciliteitengemeenten. Ik weet dat sommige flaminganten mij die pragmatische cohabitation de fait verwijten. Maar liever dat dan dag in dag uit ruzie te maken in mijn gemeente. De vorige burgemeester volgde die logica. De huidige is meer gecrispeerd.'


Verwachten de Franstaligen dat u zich aanpast?

'Ja.'


Hoe dan? Concreet? U schrijft dat u 'overleeft' in faciliteitengemeente.

'Het is een sfeer. De burgemeester zal met mij nooit Frans spreken, maar hij voert wel campagne met de slogan Rattachement à Bruxelles. Toch heb ik het gevoel dat de politieke klasse meer bezig is met dat communautaire gestook dan de normale Franstalige burger in Kraainem. Die is gewoon blij dat hij in het Frans terechtkan op het gemeentehuis.'


Het communautaire gestook levert de politici wel stemmen op.

'Ja, en zeker als onze Vlaamse politici ook nog een provoceren. We zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen in Kraainem opgekomen met een viertalige lijst, OPEN. Dat was een uniek experiment, waar veel niet-Vlamingen heel welwillend tegenover stonden. Tot Leterme zijn stommiteit beging om de Franstaligen te verwijten niet slim genoeg te zijn om Nederlands te leren. Ik ben er zeker van dat die uitspraak ons stemmen heeft gekost, en waarschijnlijk onze schepenzetel.'


U vond dat een stommiteit.

'Ja. Ten eerste omdat het niet waar meer is. In de Vlaamse crèche van Kraainem zitten tientallen kinderen van wie de vader en/of moeder Nederlands leert. Bovendien is het niet aan Leterme om zoiets te zeggen, want hij weet amper waar Kraainem ligt. En wij betalen er de prijs voor.'


U wilt niet dat men van buitenaf stokebrand speelt in de faciliteitengemeenten, maar u wilt wel de splitsing van B-H-V. Niets polariseert toch meer in de Rand dan B-H-V?

'B-H-V overstijgt het samenleven in Kraainem. Het is te belangrijk om dat niet te minimaliseren. Ik vergelijk de splitsing met Leuven Vlaams. B-H-V is het laatste eiland op Vlaamse grondgebied waar we de Franstaligen bij wijze van spreken aan de deur zetten. In die zin begrijp ik hun 'non'. B-H-V is een electoraal wingewest voor MR en CDH. Louis Michel haalt in B-H-V 42.000 stemmen. Joëlle Milquet komt persoonlijk naar Kraainem om de CDH-kandidaten te bepalen. Dat willen ze niet kwijt. Temeer omdat als de Franstaligen een echte splitsing van B-H-V aanvaarden, en niet een of ander compromis dat men nu aan het bricoleren is, dat het definitieve einde van het België van 1830 betekent. Het is de ultieme stap in die lange evolutie van scheiding van twee taalgebieden. U kunt lang discussiëren over de vraag of dat zinvol, verantwoord of modern is. Maar het is de afspraak, democratisch bekrachtigd door het parlement van alle Belgen.'


Woont u graag in Kraainem?

'Wij zijn Gentenaars. Ik zou liegen als ik zei dat ik niet naar Gent wil terugkeren. Maar dat heeft niets te maken met de communautaire problemen. Intussen wonen we al zo lang in Kraainem: we hebben er ons huis, we zijn hier in het dorp geëngageerd. Van terugkeren naar Gent is geen sprake meer. En ondanks alles woon ik graag in Kraainem, ja.'


Had de verfransing van de Rand vermeden kunnen worden?

'Nee. In 1976 was het schepencollege van Kraainem al Franstalig. De verfransing van de gemeente begon door het gemeentelijk beleid begin vorige eeuw. Hoogstens had men de verfransing kunnen afremmen als men bij het invoeren van de faciliteiten tegelijk de omzendbrieven Peeters had afgekondigd.'

'Of we het nu graag horen of niet, Brussel is een verfransende machine. En vandaag is het een internationaliserende machine. Wie nu naar Kraainem verhuist, is Chinees of Japans of zelfs van de Fiji-eilanden. En is nog kapitaalkrachtiger dan de Franstalige burgerij die hem voorafging. Van de 13.000 inwoners van Kraainem zijn er 3.500 niet-Belg. Er leven meer dan tachtig verschillende nationaliteiten in Kraainem. Dat proces kun je niet meer tegenhouden.'


Wat is dan nog het bezwaar tegen een aansluiting van die 'internationale' faciliteitengemeenten bij het internationale Brussel, zoals ook sommige Vlaamse Brusselaars suggereren, om uit de impasse te raken? Brussel zou meer ademruimte krijgen en de Vlamingen zouden meteen de splitsing van B-H-V en een nieuwe staatshervorming krijgen.

'Omdat er voor de splitsing van B-H-V geen prijs betaald moet worden. De splitsing is de uitvoering van een afspraak van vijfenveertig jaar geleden. Ik lees inderdaad dat Vlamingen zoals Walter Zinzen of Brigitte Raskin bereid zijn twee of vier of zelfs zes faciliteitengemeenten aan Brussel te geven. Dat zou dan de laatste, definitieve regeling moeten zijn. Maar waarom dan niet ook Tervuren bij Brussel voegen, of Kortenberg, waar de invasie van Franstaligen ook almaar groter wordt? Ik kan niet begrijpen dan intelligente mensen zo luchtig doen over het afstaan van grondgebied. Of zomaar over die hele Vlaamse geschiedenis heen stappen.'


Vroeger nam de intellectuele en artistieke elite het voortouw in de Vlaamse strijd. Nu tekent ze petities voor het behoud van België en de solidariteit. Wat is er veranderd?

'Ze komen voor dat soort petities ook altijd bij dezelfden terecht. Mij hebben ze in elk geval nog nooit gevraagd om te tekenen.'


Wat is uw probleem met de zogeheten 'Dansaert-Vlamingen'?

'Zij zijn een heel kleine groep van welgestelde, intellectuele mensen, die met goed recht genieten van het vele wat Brussel te bieden heeft. Maar hun hoogdravende discussies over een nieuw Brussels model of hun lyrische uitlatingen over het kosmopolitische Brussel staat heel ver af van hoe de kleine Vlaming in Brussel, die niet naar Bozar of het Kaaitheater gaat, de stad ervaart. Brussel is geen prettige stad. Het is hoogstens een boeiende stad. Het is ook geen wereldstad. Het is een provinciestad.'


Die Dansaert-Vlaming staat wel voor een nieuw soort Vlaams bewustzijn in Brussel, dat tegelijk stedelijk en kosmopolitisch is.

'Er is inderdaad een vorm van Brusselse identiteit gegroeid. Wij waren Vlamingen in Brussel. Dat werden na verloop van tijd Brusselse Vlamingen, vervolgens Vlaamse Brusselaars, en nu zijn het Brusselaars. Maar ik blijf wantrouwig. Dat paraderen met die multiculturele globalisering staat ver van wat de kleine Brusselaar ervaart. Het is zo simpel om te doen alsof er geen geschiedenis was, alsof er geen problemen zijn.'


Meer autonomie voor Brussel zou een begin van antwoord kunnen zijn op die problemen, zegt onder meer het Brussels Manifest, dat ook door veel Vlaamse Brusselaars is ondertekend.

'Laat ik verwijzen naar Louis Tobback. De Brusselaars kunnen nog geen negentien gemeenten ordentelijk besturen. Wat zouden we ze nog gemeenten bij geven? Of meer geld? Of meer bevoegdheden? Straks vieren we twintig jaar Brussels Gewest. Maar ik zie geen zichtbare verbetering in het Brussels onderwijs, in de netheid van de stad of op de woonmarkt. En de dualisering tussen het arme, islamitische zuiden van de stad en het rijke, internationale noorden neemt alleen maar toe.'

'Los daarvan: ik vind het gebrek aan visie op Brussel in Vlaanderen minstens even erg. Vlamingen houden niet van Brussel. Als ik in Veurne of Lanaken ga vertellen dat Brussel ook van ons is, reageren mijn luisteraars alsof ik het over Swaziland heb. Als Brussel ook van ons is, moeten we er ook iets voor willen doen.'


U zoekt al dertig jaar naar het ideale samenlevingsmodel tussen Vlamingen en Franstaligen schrijft u. Wat is dat? Twee aparte staten?

'Ik denk dat het zo ver is. In 1993 dacht ik dat het Sint-Michielsakkoord het definitieve model was. Vandaag geloof ik niet meer in de mogelijkheid om tot een zinvol nieuw model te komen. De Franstaligen beseffen dat de splitsing van B-H-V de ultieme stap is. Ze zullen dat niet aanvaarden. En de Vlamingen zullen deze keer geen toegevingen doen. Ik zie niet hoe ze tot een compromis kunnen komen.'


In die logica stoot u opnieuw op Brussel, dat 'ook van ons is'.

'U hebt gelijk. Mijn boodschap aan de Vlamingen is dat ze ofwel Brussel laten vallen, maar dan moeten ze dat ook duidelijk zeggen. Ik zou dat een domme beslissing vinden, maar de discussie zou alvast gesloten zijn. Ofwel moet Vlaanderen veel meer inspanningen doen voor Brussel, in plaats van zijn hoofdstad als een blok aan het been te beschouwen. Ik ken geen enkel land dat zijn hoofdstad heeft opgegeven.'


Conclusie is dat de Vlamingen wel tot een akkoord zullen moeten komen met de Franstaligen.

'De Franstaligen zullen tot een akkoord moeten komen met de Vlamingen.'


Ik bespeur een bittere toon in uw boek. Bent u verbitterd?

'Als Vlaming opkomen voor Brussel en de Rand is moeilijk. Keer op keer bots je op Franstalige onwil. Maar evenzeer bots je op Vlaamse lamlendigheid ten aanzien van Brussel of de faciliteitengemeenten. Dat laat soms een bittere smaak na.'


DS, 29-09-2007 (Lieven Sioen, foto Ivan Put)