Barst
21st August 2007, 01:35
Rijken verschansen zich achter muren
Van Los Angeles tot Tokio verstoppen mensen zich achter versterkte muren en dure alarmsystemen, op zoek naar veiligheid. Ze zijn niet meer bereid om met hun minder gegoede medemensen samen te leven. Gated communities - woonwijken achter hekken - zijn goed op weg om de wooncultuur van de 21ste eeuw te worden.
Toen antropologe Setha Low van de City University van New York haar zus opzocht in een fonkelnieuwe ommuurde woonwijk, kon ze haar ogen niet geloven. Een wachter keek haar achterdochtig aan en pas na een grondige identiteitscontrole en een telefoontje met haar zus mocht ze de hekken voorbij rijden. Het fenomeen fascineerde haar en ze wou begrijpen waarom haar zus, samen met zoveel andere landgenoten, voor een ommuurd bestaan koos. Tien jaar lang onderzocht ze het verschijnsel en wijdde er uiteindelijk een boek aan.
Vandaag leven meer dan 16 miljoen Amerikanen in ommuurde wijken. In Los Angeles woont zelfs veertig procent van de inwoners in een gated community. Low ziet verschillende redenen: 'Mensen zijn op zoek naar veiligheid en geborgenheid. Ze willen opnieuw in een gemeenschap leven.'
Toch blijken ze geen waar voor hun geld te krijgen. 'Gek genoeg voldoet een gated community helemaal niet aan die voorwaarden', meent Low. 'Het is er niet veiliger en bovendien is het helemaal geen sociale woonvorm. Integendeel, van een echte gemeenschap is nauwelijks sprake.'
Een ander belangrijk motief om in een gemeenschap te wonen is wat Low de zucht naar 'niceness' noemt. Vanuit een gevoel van nostalgie willen Amerikanen samenleven met gelijken. Dat zijn veelal blanke gegoede medeburgers die er hetzelfde waardepatroon op nahouden.
De bewoners van een gated community zijn zelfs bereid om een stuk van hun persoonlijke vrijheid op te geven in ruil voor de illusie van een veilige thuis.
Dat blijkt heel ver te gaan. In een gated community moeten alle tuintjes op dezelfde manier onderhouden worden. Je hangt ook niet zomaar gordijnen voor je ramen, ze moeten passen in het plaatje. Mensen zijn bereid hun huisdieren weg te doen. Low vindt de woonvorm vooral nefast voor kinderen. 'Veel jonge gezinnen verhuizen naar een gated community in de hoop hun kroost te kunnen afschermen van de boze buitenwereld.' Kinderen groeien op in een beschermde omgeving. Ze worden angstige burgers met een enorm wantrouwen tegenover 'de andere'.
'Gated communities weerspiegelen de klassenverschillen en de raciale en etnische spanningen in de VS', zegt Low. 'Ze versterken de sociale segregatie en werken racisme in de hand.' Mensen buiten de muren voelen zich bovendien bedreigd door de 'versterkte burchten'.
Sinds wanneer kiest de rijke Amerikaan voor een ommuurd leven? 'Het is in de VS lang geen nieuw fenomeen', aldus Low. 'Er bestonden al gelijkaardige enclaves in de 19de eeuw. Maar deze woonvorm kent recent wel een enorme bloei. Eigenlijk is het de Amerikaanse Droom met een draai, want veiligheid en geborgenheid worden verworven door anderen uit te sluiten.'
De vraag is natuurlijk waarom de Amerikaanse burger zo angstig is. Low: 'Door de toenemende globalisering, een verslechterende economische toestand en natuurlijk 9/11 nam het onveiligheidsgevoel van de mensen aanzienlijk toe.' Een paradoxaal gevoel, zo blijkt. 'Nog nooit lagen de misdaadcijfers zo laag, toch was het wederzijdse wantrouwen in onze maatschappij nooit zo groot.'
Van overheidswege wordt er maar weinig ondernomen om de verontrustende trend een halt toe te roepen. Gated communities zijn beschermd door een wettelijk kader. Geschillen worden vaak zelfs binnen de muren opgelost. Het zijn eigenlijk geïsoleerde privéterreinen. Naast gated communities bestaan er zelfs enkele gated cities, heuse stadjes achter muren. In Zuid-Californië wonen rijke Amerikanen in privéstadjes: Canyon Lake, Laguna Woods, Hidden Hills - de namen ademen exclusiviteit uit. Om wettelijk te zijn hebben ze wel publieke stadhuizen en voorzieningen, maar de rest is privédomein.
Hoewel je veelal diep in je geldbeurs moet tasten om van een 'gated' levensstijl te kunnen genieten, vind je tegenwoordig woongemeenschappen in verschillende prijscategorieën.
Ondanks het feit dat de woonvorm aan een serieuze opmars bezig is, gelooft niet iedereen dat het ooit de wooncultuur van de toekomst wordt. 'Gated communities zijn een snel groeiend fenomeen in de Verenigde Staten. Toch geloof ik niet dat ze een toekomst hebben. Gedeeltelijk omdat het bouwen van dergelijke gemeenschappen een zeer ondemocratisch gebruik van stedelijke ruimte inhoudt', zegt Allan Scott, hoogleraar urban development aan de University of California in Los Angeles. 'Grenzen en muren verhinderen een stad een sociale gemeenschap te vormen.'
Ziet hij ook voordelen in de woonvorm? 'Nee, eigenlijk niet. Gated communities verdelen een maatschappij en zijn een bedreiging voor democratische principes. Je zegt eigenlijk tegen mensen dat ze jouw ruimte niet mogen betreden terwijl het omgekeerde wel mag. Bovendien gaan ze in tegen gezelligheid, kameraadschap en sociale solidariteit.' Toch ziet het ernaar uit dat gated communities de komende jaren de wereld verder zullen inpalmen.
DS, 20-08-2007 (Annelien De Greef)
Van Los Angeles tot Tokio verstoppen mensen zich achter versterkte muren en dure alarmsystemen, op zoek naar veiligheid. Ze zijn niet meer bereid om met hun minder gegoede medemensen samen te leven. Gated communities - woonwijken achter hekken - zijn goed op weg om de wooncultuur van de 21ste eeuw te worden.
Toen antropologe Setha Low van de City University van New York haar zus opzocht in een fonkelnieuwe ommuurde woonwijk, kon ze haar ogen niet geloven. Een wachter keek haar achterdochtig aan en pas na een grondige identiteitscontrole en een telefoontje met haar zus mocht ze de hekken voorbij rijden. Het fenomeen fascineerde haar en ze wou begrijpen waarom haar zus, samen met zoveel andere landgenoten, voor een ommuurd bestaan koos. Tien jaar lang onderzocht ze het verschijnsel en wijdde er uiteindelijk een boek aan.
Vandaag leven meer dan 16 miljoen Amerikanen in ommuurde wijken. In Los Angeles woont zelfs veertig procent van de inwoners in een gated community. Low ziet verschillende redenen: 'Mensen zijn op zoek naar veiligheid en geborgenheid. Ze willen opnieuw in een gemeenschap leven.'
Toch blijken ze geen waar voor hun geld te krijgen. 'Gek genoeg voldoet een gated community helemaal niet aan die voorwaarden', meent Low. 'Het is er niet veiliger en bovendien is het helemaal geen sociale woonvorm. Integendeel, van een echte gemeenschap is nauwelijks sprake.'
Een ander belangrijk motief om in een gemeenschap te wonen is wat Low de zucht naar 'niceness' noemt. Vanuit een gevoel van nostalgie willen Amerikanen samenleven met gelijken. Dat zijn veelal blanke gegoede medeburgers die er hetzelfde waardepatroon op nahouden.
De bewoners van een gated community zijn zelfs bereid om een stuk van hun persoonlijke vrijheid op te geven in ruil voor de illusie van een veilige thuis.
Dat blijkt heel ver te gaan. In een gated community moeten alle tuintjes op dezelfde manier onderhouden worden. Je hangt ook niet zomaar gordijnen voor je ramen, ze moeten passen in het plaatje. Mensen zijn bereid hun huisdieren weg te doen. Low vindt de woonvorm vooral nefast voor kinderen. 'Veel jonge gezinnen verhuizen naar een gated community in de hoop hun kroost te kunnen afschermen van de boze buitenwereld.' Kinderen groeien op in een beschermde omgeving. Ze worden angstige burgers met een enorm wantrouwen tegenover 'de andere'.
'Gated communities weerspiegelen de klassenverschillen en de raciale en etnische spanningen in de VS', zegt Low. 'Ze versterken de sociale segregatie en werken racisme in de hand.' Mensen buiten de muren voelen zich bovendien bedreigd door de 'versterkte burchten'.
Sinds wanneer kiest de rijke Amerikaan voor een ommuurd leven? 'Het is in de VS lang geen nieuw fenomeen', aldus Low. 'Er bestonden al gelijkaardige enclaves in de 19de eeuw. Maar deze woonvorm kent recent wel een enorme bloei. Eigenlijk is het de Amerikaanse Droom met een draai, want veiligheid en geborgenheid worden verworven door anderen uit te sluiten.'
De vraag is natuurlijk waarom de Amerikaanse burger zo angstig is. Low: 'Door de toenemende globalisering, een verslechterende economische toestand en natuurlijk 9/11 nam het onveiligheidsgevoel van de mensen aanzienlijk toe.' Een paradoxaal gevoel, zo blijkt. 'Nog nooit lagen de misdaadcijfers zo laag, toch was het wederzijdse wantrouwen in onze maatschappij nooit zo groot.'
Van overheidswege wordt er maar weinig ondernomen om de verontrustende trend een halt toe te roepen. Gated communities zijn beschermd door een wettelijk kader. Geschillen worden vaak zelfs binnen de muren opgelost. Het zijn eigenlijk geïsoleerde privéterreinen. Naast gated communities bestaan er zelfs enkele gated cities, heuse stadjes achter muren. In Zuid-Californië wonen rijke Amerikanen in privéstadjes: Canyon Lake, Laguna Woods, Hidden Hills - de namen ademen exclusiviteit uit. Om wettelijk te zijn hebben ze wel publieke stadhuizen en voorzieningen, maar de rest is privédomein.
Hoewel je veelal diep in je geldbeurs moet tasten om van een 'gated' levensstijl te kunnen genieten, vind je tegenwoordig woongemeenschappen in verschillende prijscategorieën.
Ondanks het feit dat de woonvorm aan een serieuze opmars bezig is, gelooft niet iedereen dat het ooit de wooncultuur van de toekomst wordt. 'Gated communities zijn een snel groeiend fenomeen in de Verenigde Staten. Toch geloof ik niet dat ze een toekomst hebben. Gedeeltelijk omdat het bouwen van dergelijke gemeenschappen een zeer ondemocratisch gebruik van stedelijke ruimte inhoudt', zegt Allan Scott, hoogleraar urban development aan de University of California in Los Angeles. 'Grenzen en muren verhinderen een stad een sociale gemeenschap te vormen.'
Ziet hij ook voordelen in de woonvorm? 'Nee, eigenlijk niet. Gated communities verdelen een maatschappij en zijn een bedreiging voor democratische principes. Je zegt eigenlijk tegen mensen dat ze jouw ruimte niet mogen betreden terwijl het omgekeerde wel mag. Bovendien gaan ze in tegen gezelligheid, kameraadschap en sociale solidariteit.' Toch ziet het ernaar uit dat gated communities de komende jaren de wereld verder zullen inpalmen.
DS, 20-08-2007 (Annelien De Greef)