Het is nu aan de leraars om examen af te leggen

[Barst]

Het is nu aan de leraars om examen af te leggen


Leraars die twee negatieve evaluaties na elkaar krijgen, worden ontslagen. Deze nieuwe regel geldt vanaf 1 september in alle middelbare scholen. 'Het doel is: de juiste persoon op de juiste plaats.'


Het Vlaams parlement moet nog zijn zegen geven, maar volgend schooljaar zou het evaluatiesysteem van leraars eindelijk ingaan. Het heeft veel voeten in de aarde gehad. Want hoewel leraars experts zijn in evalueren, staan ze niet te springen om zelf te worden geëvalueerd.

Op 1 september is het in het secundair onderwijs dan toch zover, en binnen twee jaar ook in het basisonderwijs. Vanaf dan moet elke leraar maximaal om de vier jaar een evaluatiegesprek krijgen. Evaluator van dienst is normaal gezien de directeur, maar kan ook zijn adjunct of een andere 'hiërarchisch overste' zijn.

Voor wie het gesprek slecht uitdraait, komt er na minimaal een jaar nog een evaluatiegesprek. Als ook dat slecht is, dan volgt het ontslag. Hetzelfde geldt na drie negatieve evaluaties doorheen de loopbaan.

'Maar we mogen ons niet blindstaren op de sancties', zegt Christine Byck, een van de vier directeurs van het college Onze-Lieve-Vrouw-ten-doorn in Eeklo. 'De evaluaties zijn in de eerste plaats een moment om rustig alle aspecten van de job te bespreken. Want hoe is het nu? Er is alleen maar een gesprek tussen directeur en leraar wanneer het slecht gaat. Of naar aanleiding van een specifiek project. Maar dat is telkens eenzijdig. Evaluaties geven de kans dat te overstijgen.'

Dat is volgens haar niet alleen voor de leraars een goede zaak. 'Als directeur krijg je dankzij de evaluaties een beter zicht op de wensen en ingesteldheid van de leraars. Nu veronderstel je veel. Je veronderstelt dat een bepaalde leraar bijvoorbeeld graag klassenleraar is. Maar eigenlijk weet je dat niet zeker. Tijdens een evaluatiegesprek kun je dat wel te weten komen.'

Er is voor directeurs één groot nadeel aan het evaluatiesysteem: de tijd. Want er zijn niet alleen de evaluatiegesprekken. Er moeten 'onderweg' ook functioneringsgesprekken worden gevoerd. Al die gesprekken moeten bovendien voorbereid worden.

Onze-Lieve-Vrouw-ten-doorn bijvoorbeeld is een grote school, en alle 420 leraars moeten individueel worden gevolgd. 'We zijn met vier directeurs om dat te doen. Maar dan nog is dat een pak werk dat erbij komt', zegt Christine Buyck.

Dan zijn er nog de 'functiebeschrijvingen', die de basis van de evaluaties vormen. Daarin staan de taken waarop de leraars worden afgerekend. Er is een vast pakket taken, met onder meer het lesgeven zelf, de leerlingenbegeleiding in de klas en de examens. Daaraan mag de directeur nog enkele taken toevoegen, zoals de organisatie van culturele activiteiten of de vervanging van afwezige collega's.

De onderwijsvakbonden zijn daar altijd tegen geweest, omdat deze 'instellingsgebonden' taken de werkdruk zouden verhogen. Maar in de nieuwe regeling staat wel dat de taken eerlijk tussen de leraars moeten worden verdeeld. De bijkomende opdrachten mogen ook niet ten koste van de hoofdtaak gaan.

Deze functiebeschrijvingen zijn trouwens de grote nieuwigheid in de scholen van het Gemeenschapsonderwijs. Daar bestaat al jarenlang een evaluatiesysteem, maar zonder dergelijke functiebeschrijvingen. Volgend schooljaar maken ook deze scholen de overstap naar het nieuwe systeem.

Verder zijn er geen zulke grote verschillen tussen het 'oude' systeem van het Gemeenschapsonderwijs en het 'nieuwe' systeem. Ook in het Gemeenschapsonderwijs leidden twee negatieve evaluaties tot ontslag. De ervaring daar leert dat er nooit heel zware gevolgen zijn geweest. Jaarlijks vonden niet meer dan vijf ontslagen plaats. Net als in het nieuwe systeem was beroep mogelijk. Vanaf nu is er voor iedereen één beroepscollege, waarin de vakbonden en de onderwijskoepels zijn vertegenwoordigd.

'In het begin zal het wat raar zijn, want we zijn dat niet gewoon in het onderwijs', zegt Rudy Van Espen, directeur van de Gemeentelijke Secundaire School in Munsterbilzen. 'Maar uiteindelijk is dit een goede zaak. Het helpt ons de juiste persoon op de juiste plaats te hebben.'

Hoewel er in zijn school maar zeventig personeelsleden zijn, heeft Van Espen de evaluatietaken verdeeld onder de drie graadcoördinatoren. Al beseft hij dat dit gevolgen kan hebben voor de menselijke verhoudingen. 'Eigenlijk zijn dit ongeveer collega's. Dergelijke evaluaties kunnen mogelijk tot spanningen leiden. Maar in principe is dit een positief instrument, dat ons alleen maar kan helpen.'

www.standaard.be/onderwijs


DS, 18-06-2007 (Pieter Lesaffer)

[sarabollen]

Mij lijkt het niet zo'n slechte zaak die evaluatiegesprekken.
Toch blijf ik zitten met een bedenking...

Ik vind het precies niet zo'n goed idee om de gesprekken te laten voeren door de directeur of een andere hiërarchische overste. Zeker als het doel van het gesprek evaluatie en mogelijk buitenkiepering is...

Want gaan deze gesprekken wel zo aux serieux worden genomen als de takenbelasting voor directieleden zo zwaar wordt?

En zullen persoonlijke relaties hier geen rol gaan spelen? Ik vermoed dat de kans groot is dat wie goed gezien is bij de directeur, ook een mooie evaluatie zal krijgen en wie op minder persoonlijke appreciatie kan rekenen, eerder een ontslagbrief zal krijgen voorgeschoteld.

Een onafhankelijke persoon lijkt me voor deze taak meer geschikt. Maar ja, dat zal natuurlijk geld kosten!?

[Believing Bart]

:clap: :Party: Prachtig dit systeem! Eindelijk een mogelijkheid om bepaalde vast benoemde leerkrachtonwaardige personen de laan uit te sturen! Want dat was tot voor kort het probleem. Als benoemde leerkracht, kon je doen wat je wilde. Resultaat: archislechte leerkrachten waar je niets bij leert en een slecht imago voor de school op dat vakonderdeel.
Ik bespaar u een volledig pleidooi en namen in mijn voormalige middelbare school, maar dat meerdere leerlingen/ouders/klastitularissen bij de directie zijn geweest is een feit.

Maar bon: zowel voor goede als slechte leerkrachten is dit positief. Het brengt je in de mogelijkheid om inderdaad eens een goed gesprek te voeren met de directeur over je eigen functioneren en over de school.

Oké, werk voor directie, maar mij lijkt het onmogelijk om dit te laten uitvoeren door onafhankelijke personen. Zij hebben geen enkele binding met die leerkrachten. Terwijl de directie inderdaad ook wel weet wie iemand is en hoe die leerkracht werkt enz. (hangt natuurlijk van de grootte van de school af)

Betreffende deze evaluatie. Wordt deze voorafgegaan door een evaluatie door de leerlingen? (Wat ik aanmoedig!!!) Of wat ligt er aan de basis? (observatielessen?collega's?...?)

[Barst]

Onderwijs volgt privé


De tijd is voorbij dat je al je moeder moest hebben vermoord om als leraar te worden ontslagen. Volgend schooljaar start het nieuwe evaluatiesysteem in het secundair onderwijs, binnen twee jaar volgt het basisonderwijs (DS 18 juni).


De vaste benoemingen worden daardoor minder vast. Want twee opeenvolgende negatieve evaluaties betekenen ontslag, net als drie doorheen de hele loopbaan.

De onderwijsvakbonden hebben daar nooit achtergestaan. De socialistische bond ACOD heeft zelfs vanwege dit evaluatiesysteem de laatste cao voor het onderwijs niet goedgekeurd. De overheidsvakbond was het voornamelijk om de 'functiebeschrijving' te doen. Daarin staat een overzicht van alle taken voor de leraars, waarop de directeur zich moet baseren voor de evaluatie.

Naast de 'gewone' taken, zoals lesgeven en examens afnemen, mag de school daarin vragen dat de leraar bijvoorbeeld uitstappen organiseert of afwezige collega's vervangt. Dat zal volgens ACOD tot een verhoging van de werkdruk leiden. Bovendien is er een groter risico op willekeur.

Het principe van evaluaties is op zich voor de bonden geen probleem meer. Ook al maakt het de vaste benoemingen minder vast. De vast benoemde leraars worden, net als de contractuelen van onbepaalde duur, na slechte evaluaties de laan uitgestuurd. Zij moeten een opzegtermijn uitdoen, en daarna kunnen ze een beroep doen op een werkloosheidsuitkering.

Elk ontslag geldt voor een specifieke job in een specifieke school, de ontslagen leraar wordt niet uit het hele onderwijs gebannen. Hij kan gerust in andere scholen gaan solliciteren. Al is de vraag welke school de leraar met een dergelijk verleden zal aannemen.

Sowieso wordt niet verwacht dat vanaf volgend schooljaar massaal veel leraars zullen worden ontslagen. De christelijke bond COC vindt daarom dat een volledig uitgebouwd evaluatiesysteem een kanon op een mug is. Voor de 150.000 leraars moet er een individuele functiebeschrijving komen, met als doel de enkelingen die niet goed functioneren terug op de sporen te zetten.

'Terwijl een evaluatiesysteem er net is ter bescherming van de werknemers', zegt Jan Denys, arbeidsmarktspecialist van Randstad. 'Door een functiebeschrijving en de evaluatie is er meer duidelijkheid en transparantie. Directies hebben minder mogelijkheid om willekeurig op te treden. Bovendien heeft iedereen toch behoefte aan feedback. Het is een objectivering van de menselijke verhoudingen.'

Denys noemt evaluaties een must in het moderne personeelsbeleid. 'Het zijn lang niet alleen de grote bedrijven die de werknemers evalueren. Het is ondertussen ongeveer algemeen geworden. Ik zie niet in waarom dat in de publieke sector niet even nuttig zou zijn.'

Personeelsevaluaties bestonden totnogtoe alleen in het Gemeenschapsonderwijs. Voor de meerderheid van de scholen wordt het volgend schooljaar dus even wennen. Al zal er in de praktijk waarschijnlijk niet zoveel veranderen.

'De ervaring leert dat in organisaties met een goed klimaat de evaluaties zonder problemen verlopen', aldus nog Denys. 'Al sluit je spanningen nooit helemaal uit. Evaluaties zijn mensenwerk en dus nooit onfeilbaar.'

In de privé-sector worden de personeelsevaluaties voortdurend verfijnd. Zo is er een evolutie naar de '360 graden-evaluatie'. 'Het personeelslid wordt van de verschillende hoeken belicht: door zowel zijn hiërarchisch oversten als door de mensen naast en onder hem - dat kan natuurlijk pas vanaf een positie waarbij er mensen onder je werken.'

De grootste valkuil is volgens Jan Denys dat directies de personeelsevaluatie 'erbij nemen', zonder daar verder veel moeite voor te doen. 'Een goede evaluator bereidt de verscheidene gesprekken goed voor, en neemt zijn tijd.'

Voor veel schoolbesturen zit daarin een belangrijk bijkomend knelpunt. De job van directeur is nu al zwaar. Iedereen individueel opvolgen legt nog een bijkomende druk op de schouders. Het nieuwe systeem bepaalt niet alleen dat er evaluatiegesprekken plaatsvinden. Er worden ook 'functioneringsgesprekken' verplicht. Die moeten op regelmatige basis plaatsvinden, met de directeur en de leraar als 'gelijken'. Het is moeilijk om iemand daartoe te verplichten. Maar het moet een bepaalde sfeer van stimulansen en positieve verhoudingen creëren. In sommige scholen betekent dit dat de babbels een officieel etiket krijgen. In andere wordt het misschien een geforceerde bedoening.

Net als elke andere nieuwigheid maakt het veel betrokkenen ongerust. Directies over de bijkomende werkdruk, leraars over de mogelijke sancties. Voor goed functionerende scholen zullen de evaluaties geen rimpel op het water veroorzaken. Als dat in een school wel het geval is, betekent het in de eerste plaats dat er al langer spanningen waren. Het evaluatiesysteem legt niet alleen de zwakheden van de leraars bloot. Het maakt ook de rekening van de schoolleiding.

Dat de personeelsevaluaties er na bijna tien jaar onenigheid zijn gekomen, is voor velen een stap in het ongewisse. Maar het is ook een stap naar een moderner personeelsbeleid. En vooral is het een stap vooruit in de erkenning van schooldirecties. Zij krijgen weer bijkomende beleidskracht om hun rol als spil van de school beter te kunnen spelen.


Pieter Lesaffer is redacteur binnenland


DS, 19-06-2007