Grondwettelijk hof annuleert presidentsverkiezingen in Turkije

[Barst]

Grondwettelijk hof annuleert presidentsverkiezingen in Turkije


Zondag nog manifesteerden een miljoen Turken tegen de kandidatuur van Gül. Het Turkse grondwettelijk hof heeft dinsdag de eerste ronde van de presidentsverkiezingen ongeldig verklaard. Volgens het hof waren er onvoldoende parlementsleden aanwezig bij de stemming van afgelopen vrijdag.


De enige kandidaat voor het presidentschap is huidig minister van Buitenlandse Zaken Abdullah Gül. Hij kreeg vrijdag bij de eerste ronde in het parlement niet de vereiste meerderheid achter zich.

Na de eerste ronde had het Turkse leger voor onrust gezorgd door de regering ervan te beschuldigen de scheiding tussen kerk en staat niet te respecteren.

Tegenstanders van Gül vrezen dat hij het seculiere karakter van Turkije zal laten verwateren en zeggen dat de spanningen tussen islamisten en seculieren in het land zullen toenemen. Zondag nog trokken een miljoen mensen door de straten van Istanboel om de intrekking van de kandidatuur van Gül te eisen. (belga/dm)


Blog DM, 01/05/2007 17u40

[Barst]

Erdogan lapt wil van zestig procent aan z’n laars


Olmert, Gül, Wolfowitz: de macho’s van de week. ’I will not resign’ zingen ze in koor. Wie zal het snelst van zijn voetstuk afdonderen?


Gül heeft het meeste te vrezen. Niet alleen is een van de grootste legers van de wereld tegen hem, maar ook miljoenen seculiere, roodgetooide Turken in de straten van Ankara en Istanbul. Vooral Turkse vrouwen lusten hem rauw.

Ik vind het zielig voor Gül die een zachtaardige en sympathieke indruk maakt. In feite gaat het ook helemaal niet om hem. Hij is gewoon een speelbal in de handen van zijn partijleider Erdogan. Het is Erdogan die aan de touwtjes trekt en als de touwen soms in de knoop zitten, wordt Gül van stal gehaald om die te ontwarren. Eerst moest Gül vier jaar geleden de weg voor Erdogan vrijmaken om premier te worden. Dat deed hij. Nu redt hij ’Erdogan’s ass’ door zich kandidaat te stellen voor het presidentschap omdat niemand in Turkije nog Erdogan op die plek wil.

De politieke partij AKP heeft een project om Turkije te islamiseren en dit project zal en moet slagen, wat er ook gebeurt. Zeggen seculieren, oppositiepartijen, intellectuelen. De enige cruciale plek die nog moet worden veroverd is die van president. De premier is van AKP, de voorzitter van het parlement ook, nu nog de president dus.

Erdogan heeft alle Turken heel lang in spanning gelaten of hij zich kandidaat zou stellen, waarbij hij schitterde door zwijgzaamheid in alle toonaarden. Met niemand overlegde hij over de kandidatuur. Het werd hem niet echt in dank afgenomen, want die opstelling is een democratische leider niet waardig, vond men. Jaloers werd daarbij verwezen naar Frankrijk. Niet alleen wordt de president daar door het volk gekozen maar de kandidaten voeren ook langdurig campagne.

In het Turks heet een president cumhurbaskani. Letterlijk: de baas van het volk. Maar de baas van het volk wordt niet direct door het volk gekozen maar door het parlement; en in dat parlement heeft AKP driekwart van de zetels terwijl ze maar 34 procent van de stemmen heeft gehaald bij de verkiezingen. Een gevolg van de Turkse kiesdrempel van tien procent.

Erdogan heeft veel goodwill verspeeld met zijn jarenlange ’dictatoriale’ gedrag waarbij hij stelselmatig de wil van 60 procent van de bevolking aan zijn laars lapte en verrassend snel en veel rijkdom vergaarde. Als zijn premierschap is afgelopen en daarmee zijn politieke immuniteit wordt opgeheven, wachten hem een aantal rechtszaken. Volgens velen durfde hij geen presidentskandidaat te worden omdat deze functie geen politieke immuniteit geeft.

Het laatste blijk van dedain tegenover het volk lieten Erdogan en zijn trouwe partijleden zien tijdens en na de demonstraties op 15 en 29 april.

Na de tweede demonstratie in Istanbul waar een miljoen mensen op de been waren, zei de parlementsvoorzitter ’het lijkt een indrukwekkende bijeenkomst te zijn geweest’. En Erdogan zweeg de demonstratie helemaal dood: geen enkel woord tijdens zijn speech waarin hij opriep tot eensgezindheid.

Erdogan, het prototype van een democraat, die bovendien vrouwen een warm hart toedraagt door hun overspel zwaarder te willen straffen dan dat van mannen. Gek dat die Turkse vrouwen hem niet waarderen. Helemaal dol maken ze het door de straat op te gaan omdat ze in een seculier land willen blijven leven. Vroeger was de Europese Unie bezorgd om de positie van de Turkse vrouwen. Maar als diezelfde vrouwen massaal de straat op gaan om luid en kleurrijk hun bezorgdheid te uiten, staat de unie ineens aan de andere kant.

Het zou Europa gesierd hebben om Erdogan te manen naar de signalen in zijn samenleving te luisteren. Voor de verandering.


Trouw, 02-05-2007

[Barst]

Niet boerka’s maar uniformen bedreigen Turkije’s toekomst


Schijn kan bedriegen. In Turkije waren er de afgelopen tijd massale protesten tegen de mogelijke verkiezing van een president die lid is van de islamitische partij AKP.


De eerste reflex is om deze betogers te prijzen als een voorhoede in een anjerrevolutie, die moet voorkomen dat Turkije dezelfde kant opglijdt als Iran. Mede omdat deze betogers er zo vertrouwenwekkend westers uitzien. Maar ook de beoogde president Abdullah Gül en de gelijkgezinde premier Erdogan hullen zich in pakken met stropdas. Al dragen hun vrouwen, toegegeven, een hoofddoek.

Het is aan de Turken om te bepalen welke kledingvoorschriften ze elkaar willen opleggen. Een andere vraag is of je kunt volhouden dat mensen als Erdogan en Gül boze plannen hebben om hun land terug te leiden naar de middeleeuwen. In de ruim vier jaren dat ze regeren hebben ze daarvan weinig blijk gegeven. Ze hebben vooral goed bestuurd en dat kan niet van veel voorgangers worden gezegd.

Wie in de periode-Erdogan wel eens een vakantie heeft doorgebracht aan de mondaine Turkse Middellandse Zeekust weet dat de boerka daar nog steeds niet de strandmode bepaalt.

De walgelijke moorden op drie werknemers van een uitgeverij van bijbels in Malatya waren niet het werk van Erdogan. Onder Erdogan hebben christenen juist meer ruimte gekregen, mede onder invloed van de EU. De verdenkingen in deze dieptrieste zaak gaan vooral uit naar hypernationalisten van het type dat eerder de Armeense journalist Hrant Dink vermoordde.

Toegegeven, een vakantieganger beleeft een land anders dan de eigen inwoners. Het kan best dat die symptomen waarnemen die de tenen doen krommen. Maar dat is geen reden om te gaan uithuilen in de suspecte armen van het Turkse leger. Want dat veel te machtige apparaat heeft Turkije bitter weinig te bieden. Het zal bij toetreding van Turkije tot de EU macht moeten inleveren en daarom frustreert het nu met zijn hondsbrutale acties de onderhandelingen met Brussel.

Het is niet de eerste keer dat de Turkse krijgsmacht zich misdraagt. In 1960 pleegde deze een walgelijke gerechtelijke moord op de democratische premier Adnan Menderes. Ook in 1970 en 1980 waren er staatsgrepen en vooral die van 1980 was bloedig.

In 1997 volgde een ’fluwelen coup’ en volgens veel Turken is het leger nu opnieuw met zoiets bezig. Het zet uit puur egoïstisch eigenbelang Turkije’s toetreding tot de EU op het spel. Niet boerka’s, maar uniformen bedreigen de toekomst van Turkije.


Trouw, 04-05-2007

[Barst]

Fatma verkent de digitale wereld – dankzij Erdogan


De AK-partij wil van Turkije een fundamentalistische staat maken, met weinig rechten en kansen voor vrouwen. Zeggen de strengseculieren in het land. Maar vrouwen als Fatma weten wel beter.


Voor seculiere Turkse feministes is Fatma het prototype van een zuster die bevrijd moet worden uit de ketenen van geloof en traditie. Fatma is flink ingepakt – je ziet alleen haar gezicht – ze zorgt thuis voor haar kinderen en ze is duidelijk niet gewend om met vreemden te praten: haar hand trilt bij elk woord dat zij uitbrengt.

Maar luister naar wat ze zegt, en je ontdekt dat de waarheid niet zo eenduidig is. Fatma volgt een computercursus in de wijk Mecidiyeköy in Istanbul. „Ik leer Word, Windows en Excel en ga zo maar door”, straalt zij. En natuurlijk het internet. Fatma houdt van nieuwssites en gebruikt msn om met haar kinderen te praten. „Voorlopig ben ik nog thuis”, zegt zij, „maar ik sluit niet uit dat ik na de cursus werk ga zoeken”.

Wie hielp Fatma de eerste stappen te zetten in de digitale wereld? Het antwoord is verrassend: het was de AK-partij van premier Erdogan. Ook binnen Turkije wordt deze partij nog flink gewantrouwd omdat zij te gelovig en mede daarom vrouwonvriendelijk zou zijn. Enige weken geleden, toen een miljoen demonstranten in Istanbul protest aantekenden tegen de presidentskandidatuur van Abdullah Gül, ging het ook over de rechten van vrouwen. De AK-partij wil van Turkije een soort Iran maken, scandeerden deelnemers, waar vrouwen derderangs burgers zijn.

Maar Fatma bewijst dat die kritiek niet terecht is. Zij volgt een gratis computercursus bij ISMEK, een organisatie die volwassenenonderwijs verzorgt. Erdogan zelf richtte ISMEK op toen hij nog burgemeester was van Istanbul in de jaren negentig. Ook de huidige burgemeester, Erdogans partijgenoot Kadir Topbas, steekt veel geld in het project. De AK-partij mag haar wortels hebben in het moslimfundamentalisme, de afgelopen jaren heeft zij veel gedaan om de positie van vrouwen te verbeteren. Juist voor vrouwen als Fatma, veelal afkomstig uit conservatieve milieus in Anatolië, heeft de partij zich ingespannen.

ISMEK heeft 198 centra in Istanbul. Van 1996 tot nu heeft ISMEK gratis cursussen gegeven aan maar liefst 380.000 leerlingen. Van hen was 86 procent vrouw. Jaarlijks geeft de stad Istanbul (omgerekend) 30 miljoen euro subsidie. Naar schatting tien procent van de vrouwen vindt werk na een cursus bij ISMEK. Voor vrouwen als Fatma, die vaak direct vanuit het ouderlijk huis de huwelijksboot instappen en weinig van de wereld daarbuiten zagen, is een betaalde baan een enorme stap.

Een tweede voorbeeld van wat de AK-partij voor vrouwen heeft gedaan: gezondheidszorg. Goede zorg in Istanbul is duur en je moet ernaar zoeken. Mede daarom heeft de AK-partij een netwerk van (gratis) gezondheidscentra voor vrouwen opgezet. In 2005 begon men met vijf centra, nu zijn er al dertig. Volgens Bilal Tanritanir, plaatsvervangend hoofd van de afdeling medische diensten van de stad Istanbul, komen er gemiddeld per dag duizend vrouwen.

Maar de grootste triomf van de AK-partij ligt ongetwijfeld op het niveau van de wetgeving. Onder de regering van de AK-partij heeft Turkije immers een nieuw Wetboek van Strafrecht gekregen. Toegegeven, dat gebeurde onder druk van de Europese Unie. Maar toch: in het nieuwe Wetboek van Strafrecht is de positie van de vrouw verbeterd. Bijvoorbeeld op het punt van eerwraak. Vooral vrouwen uit Anatolië hadden en hebben daarmee te maken. Omdat rechters in Turkije vaak conservatief zijn, kwamen de daders van eerwraak er in het verleden vaak met een lichte straf van af. Maar in het nieuwe wetboek wordt eerwraak voor het eerst keihard aangepakt.

Ook Evre Kaynak van de organisatie Vrouwen voor de Rechten van Vrouwen – Nieuwe Wegen (WWHR) is over de nieuwe wet te spreken. Feministische organisaties kregen niet alles waar zij om vroegen (zo is het nog steeds mogelijk onder bepaalde omstandigheden om meisjes te dwingen tot een maagdelijkheidstest) maar daartegenover staat een lange lijst verbeteringen. „Verkrachting binnen het huwelijk is strafbaar geworden”, zegt Kaynak. „Net als seksuele intimidatie op de werkvloer.”

Voor een macholand zoals Turkije dat zijn dat gigantische stappen vooruit, die zeker voor armere vrouwen uit de provincie het leven positief beïnvloeden. Dat bevestigt het karakter van de AK-partij. Deze trekt niet alleen steun uit gelovige milieus maar zeker ook uit de lagere sociale klassen. Toen zij aan de macht kwam, heeft de partij daarom vooral ook aan de problemen van de vrouwen uit de lagere milieus aandacht gegeven.

Evre Kaynak herinnert zich hoe de AK-partij na haar verkiezingswinst van 2002 nauwelijks bereid was om te praten met feministische groeperingen die aandrongen op vrouwvriendelijke hervorming van het strafrecht. „Maar nu maakt de partij goede sier met de hervormingen die zijn doorgevoerd”, zegt Kaynak, „zeker in het buitenland”.

Natuurlijk blijft er veel werk aan de winkel. „In Turkije werken nog steeds ontstellend weinig vrouwen buitenshuis”, zegt Kaynak. „Vrouwen worden geacht thuis voor de kinderen te zorgen.” Maar mede door de maatregelen van de AK-partij hebben honderdduizenden vrouwen een stap op weg naar een meer autonoom leven kunnen zetten.

In dat opzicht, zegt Kaynak, zou een strengseculiere regering onder de (oppositionele) CHP het waarschijnlijk niet veel beter hebben gedaan. „Politiek is nog steeds een mannenwereld in Turkije”, zegt zij. „Het enige verschil tussen de CHP en de AK-partij is dat bij de CHP een paar vrouwen rondlopen die ons op alle punten hebben geholpen.”

En zo kan de AK-partij trots zijn op wat zij de afgelopen jaren voor vrouwen heeft gedaan. Gisteren meldde de Turkse pers dat de partij extra moeite gaat doen om vrouwelijke parlementsleden te vinden.


NRC, 12 mei 2007