Barst
3rd March 2007, 17:19
De mysterieuze mummies van Tervuren
De twee mummies die in Tervuren het onderwerp werden van een stadslegende, wachten nog steeds op een bestemming.
Bewakers van de Antwerpse Zoo, Afrikanen die in België om het leven kwamen: in Tervuren heeft iedereen een versie over de afkomst van de mummies die in de catacomben van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika liggen. ,,Maar bestáán ze wel?'' vroeg Guido Gryseels toen hij er in 2001 werd aangesteld als directeur. Een medewerker opende twee kisten en liet Gryseels zo oog in oog staan met de twee individuen waarmee hij tot op heden verveeld zit. ,,Niemand kon me zeggen wie ze waren en waar ze vandaan kwamen.''
Mummies komen uit Egypte, zijn gebalsemd en in zwachtels gewikkeld en staan recht in een sarcofaag, zegt ieders verbeelding. Maar niets daarvan bij de twee exemplaren van het Afrikamuseum. ,,Ze zijn op natuurlijke wijze gemummificeerd'', zegt Gryseels. ,,Na hun dood is hun lichaam uitgedroogd. Ze zijn op geen enkele manier behandeld. En we zijn erachter gekomen dat het om twee Afrikanen uit het oosten van Kivu, in Congo, gaat.''
Kort na zijn aanstelling was Gryseels te gast in het programma Jongens en Wetenschap op Radio 1. Toen presentator Koen Fillet vroeg of er mummies in het museum lagen opgebaard, antwoordde de directeur bevestigend, ,,met veel mediaheisa tot gevolg. Iedereen wou ze zien, maar dat konden we niet toestaan. Het museum is geen rariteitenkabinet.'' Maar door alle heisa wou Gryseels nu eindelijk wel eens weten wie zich in zijn kelder bevond. Er werden getuigen opgespoord om het verblijf van de mummies in België te reconstrueren, een wetsdokter moest iets over de doodsoorzaak vertellen, pollenonderzoek maakte uit waar de twee geleefd hebben, schedelmetingen gaven hun een leeftijd en radiokoolstofdatering zou hun een eeuw toewijzen.
,,Eind jaren dertig zijn de mummies vanuit Congo naar het ministerie van Koloniën in België gestuurd. Door wie en waarom weten we niet. De twee hadden geen uitwendige letsels, niets wijst op moord. Het zijn twee mannen, die omkwamen toen ze ongeveer 30 en 45 jaar oud waren. In hun maag werd vlees gevonden en we vermoeden dat het herders waren. Ze hebben lange tijd in een grot gelegen, waar een microklimaat heerste dat hun lichaam vrijwel intact liet.''
Hoelang ze daar al lagen toen ze gevonden en verstuurd werden, is niet duidelijk. ,,Radiokoolstofdatering volstaat voor heel oud materiaal, maar is niet geschikt voor een tijdsspanne van maar enkele eeuwen. De twee Afrikanen leefden ergens tussen 1660 en 1940.''
Ze schoten er alvast wortel, letterlijk. In de hoofdhuid van een van de twee is nu nog steeds een netwerk van plantenwortels te zien. Van de andere kwam het hoofd niet mee met de zending. Met hun knieën opgetrokken en de armen over het lichaam gevouwen liggen ze, na mogelijk decennia in de grot, nu al sinds de Tweede Wereldoorlog in kisten in het Afrikamuseum, momenteel geflankeerd door een gorillaskelet en bewaakt door een opgezette aap die languit op een van de deksels ligt. In de jaren zestig maakten ze nog een korte reis, naar het Koninklijk Instituut van Natuurwetenschappen (KBIN). ,,Fysische antropologie is hun onderzoeksdomein, niet langer het onze'', zeg Gryseels. ,,Menselijke resten komen dus bij hen terecht, maar met de mummies konden ze bij gebrek aan informatie niets aanvangen.''
,,Het KBIN wilde alleen de skeletten overhouden, maar daar wilden ze in Tervuren niets van weten'', zegt Wim Van Neer, vandaag medewerker van het instituut, maar voorheen als zoogdiercurator in het Afrikamuseum belast met het onderzoek naar de mummies. ,,En dus werden ze weer teruggezonden, om dan onaangeroerd te blijven staan.''
En dat kan nog wel even duren. ,,Wij hebben geen hapklare oplossing voor de mummies'', zucht Gryseels. ,,Hen tentoonstellen gaat niet. Er zijn strikt ethische codes voor het tentoonstellen van menselijke resten in musea. Moeten we ze dan begraven? Ik weet het niet. Vele westerse musea worstelen met die problematiek. We bestuderen nu ervaringen van Deense en Britse musea. Het is een moeilijke ethische kwestie, waaraan we volop werken.''
DS, 03-03-2007 (Lotte Alsteens)
De twee mummies die in Tervuren het onderwerp werden van een stadslegende, wachten nog steeds op een bestemming.
Bewakers van de Antwerpse Zoo, Afrikanen die in België om het leven kwamen: in Tervuren heeft iedereen een versie over de afkomst van de mummies die in de catacomben van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika liggen. ,,Maar bestáán ze wel?'' vroeg Guido Gryseels toen hij er in 2001 werd aangesteld als directeur. Een medewerker opende twee kisten en liet Gryseels zo oog in oog staan met de twee individuen waarmee hij tot op heden verveeld zit. ,,Niemand kon me zeggen wie ze waren en waar ze vandaan kwamen.''
Mummies komen uit Egypte, zijn gebalsemd en in zwachtels gewikkeld en staan recht in een sarcofaag, zegt ieders verbeelding. Maar niets daarvan bij de twee exemplaren van het Afrikamuseum. ,,Ze zijn op natuurlijke wijze gemummificeerd'', zegt Gryseels. ,,Na hun dood is hun lichaam uitgedroogd. Ze zijn op geen enkele manier behandeld. En we zijn erachter gekomen dat het om twee Afrikanen uit het oosten van Kivu, in Congo, gaat.''
Kort na zijn aanstelling was Gryseels te gast in het programma Jongens en Wetenschap op Radio 1. Toen presentator Koen Fillet vroeg of er mummies in het museum lagen opgebaard, antwoordde de directeur bevestigend, ,,met veel mediaheisa tot gevolg. Iedereen wou ze zien, maar dat konden we niet toestaan. Het museum is geen rariteitenkabinet.'' Maar door alle heisa wou Gryseels nu eindelijk wel eens weten wie zich in zijn kelder bevond. Er werden getuigen opgespoord om het verblijf van de mummies in België te reconstrueren, een wetsdokter moest iets over de doodsoorzaak vertellen, pollenonderzoek maakte uit waar de twee geleefd hebben, schedelmetingen gaven hun een leeftijd en radiokoolstofdatering zou hun een eeuw toewijzen.
,,Eind jaren dertig zijn de mummies vanuit Congo naar het ministerie van Koloniën in België gestuurd. Door wie en waarom weten we niet. De twee hadden geen uitwendige letsels, niets wijst op moord. Het zijn twee mannen, die omkwamen toen ze ongeveer 30 en 45 jaar oud waren. In hun maag werd vlees gevonden en we vermoeden dat het herders waren. Ze hebben lange tijd in een grot gelegen, waar een microklimaat heerste dat hun lichaam vrijwel intact liet.''
Hoelang ze daar al lagen toen ze gevonden en verstuurd werden, is niet duidelijk. ,,Radiokoolstofdatering volstaat voor heel oud materiaal, maar is niet geschikt voor een tijdsspanne van maar enkele eeuwen. De twee Afrikanen leefden ergens tussen 1660 en 1940.''
Ze schoten er alvast wortel, letterlijk. In de hoofdhuid van een van de twee is nu nog steeds een netwerk van plantenwortels te zien. Van de andere kwam het hoofd niet mee met de zending. Met hun knieën opgetrokken en de armen over het lichaam gevouwen liggen ze, na mogelijk decennia in de grot, nu al sinds de Tweede Wereldoorlog in kisten in het Afrikamuseum, momenteel geflankeerd door een gorillaskelet en bewaakt door een opgezette aap die languit op een van de deksels ligt. In de jaren zestig maakten ze nog een korte reis, naar het Koninklijk Instituut van Natuurwetenschappen (KBIN). ,,Fysische antropologie is hun onderzoeksdomein, niet langer het onze'', zeg Gryseels. ,,Menselijke resten komen dus bij hen terecht, maar met de mummies konden ze bij gebrek aan informatie niets aanvangen.''
,,Het KBIN wilde alleen de skeletten overhouden, maar daar wilden ze in Tervuren niets van weten'', zegt Wim Van Neer, vandaag medewerker van het instituut, maar voorheen als zoogdiercurator in het Afrikamuseum belast met het onderzoek naar de mummies. ,,En dus werden ze weer teruggezonden, om dan onaangeroerd te blijven staan.''
En dat kan nog wel even duren. ,,Wij hebben geen hapklare oplossing voor de mummies'', zucht Gryseels. ,,Hen tentoonstellen gaat niet. Er zijn strikt ethische codes voor het tentoonstellen van menselijke resten in musea. Moeten we ze dan begraven? Ik weet het niet. Vele westerse musea worstelen met die problematiek. We bestuderen nu ervaringen van Deense en Britse musea. Het is een moeilijke ethische kwestie, waaraan we volop werken.''
DS, 03-03-2007 (Lotte Alsteens)