Barst
18th October 2006, 22:32
De niqaab houdt de Britten in zijn greep
Groot-Brittannië is in de greep van een debat over de sluier bij moslimvrouwen. Wat weegt zwaarder, religieuze vrijheid of gelijkheid van man en vrouw? Niet eerder stelde de regering het dilemma aan de orde.
Luton, 18 okt. Het kost enige zelfoverwinning op straat een vrouw aan te spreken wier kleding van top tot teen aangeeft dat ze geen prijs stelt op contact met vreemde mannen. Ze is geheel in het zwart gehuld. Ook voor haar gezicht hangt een zwarte lap, die alleen haar ogen vrijlaat maar zelfs die nauwe spleet is door een bril deels bedekt. Is ze oud? Is ze jong? Het blijft gissen. Wat vindt ze van de opvatting van minister Jack Straw dat de sluier een obstakel is voor toenadering tussen moslims en niet-moslims?
„Even mijn dochter erbij halen, die kan het beter uitleggen”, klinkt het vriendelijk van onder al dat zwart. Ze snelt Rani Fashion in, een modezaak in de Pakistaanse wijk van Luton, een stad ten noorden van Londen. Er hangen fel-roze, gele en blauwe sari’s en andere gewaden in de etalage. De dochter is een jonge vrouw, die Lilly heet. Ze draagt een nauwsluitende hijab, een sluier die hals en haar bedekt, niet de alles verhullende niqaab van haar moeder.
„Mijn moeder draagt de niqaab omdat ze vindt dat haar religie dat van haar verlangt”, zegt Lilly. „En haar religie is natuurlijk belangrijker dan wat Jack Straw ervan denkt. Ik vind het zelf voldoende een hijab te dragen. Er zijn nu eenmaal verschillende interpretaties mogelijk wat dit betreft.”
Dan schopt iemand plotseling een kartonnen koker langs onze voeten. Toeval? Of zijn het passerende jongens die zo hun woede uiten over een gesprek van moslimvrouwen met een vreemdeling? Eerder heeft een potige moslim, die voor een vuilverwerkingsdienst werkt, dat al ontraden. „Je schendt er de zedigheid van vrouwen mee en voor je het weet nemen hun mannen je te grazen.”
Groot-Brittannië is in de greep van een debat over de sluier bij moslimvrouwen, dat twee weken geleden werd geopend door oud-minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw. Deze onthulde dat hij bezoekende moslimvrouwen in zijn kantoor verzoekt hun sluier af te nemen. Volgens hem zou het beter zijn als de vrouwen geen sluier meer dragen. Die vergroten de afstand tussen moslims en niet-moslims, meent hij.
Ook premier Tony Blair mengde zich gisteren in de discussie naar aanleiding van het geval van een moslimlerares in Noord-Engeland, die ook op school weigert haar sluier af te nemen in aanwezigheid van mannen. Blair omschreef de sluier als „een teken van afscheiding”, dat niet-moslims vaak een ongemakkelijk gevoel geeft. „Ik denk dat we de vraag onder ogen moeten zien hoe we mensen goed integreren in onze samenleving.”
Het is voor het eerst dat de Britse regering bereid is de dilemma’s aan de orde te stellen die het naast elkaar leven van geheel andere culturen en religies met zich meebrengt. Wat weegt zwaarder, zo vroeg columniste Polly Toynbee zich gisteren in The Guardian af, respect voor een religieuze minderheid of het beginsel van de gelijkheid van man en vrouw? Zij neigde naar het laatste.
De laatste decennia volgde de regering een beleid van multiculturalisme, waarbij de overheid de verschillende groepen zoveel mogelijk hun eigen gang liet gaan zonder veel eisen te stellen aan de talrijke immigranten. Op den duur zouden de groepen vanzelf wel naar elkaar toe groeien, was de hoop. De zelfmoordaanslagen van 7 juli vorig jaar door jonge Britse moslims in Londen doorkruisten die hoop. Toch waren de regering en veel Britten ook daarna nog huiverig voor een debat, uit vrees de plotseling veel meer gespannen verhouding met de moslimgemeenschap verder op scherp te zetten. De uitlatingen van Straw brachten daarin verandering.
Hoe moet het nu verder tussen de ruim 1,6 miljoen Britse moslims en de overige Britten? Niemand heeft een pasklare oplossing. Het debat over de sluier, dat symbool van verhulling, lijkt de tegenstellingen vooralsnog alleen maar aan te wakkeren. Veel moslims zien de negatieve uitlatingen van veel politici over de sluier als het zoveelste bewijs dat de regering het op hen heeft gemunt.
„Niemand vroeg toch ook aan moeder Teresa om haar sluier af te nemen”, stelt Tariq Rahim, een jonge man die zijn was doet in een wasserette. „Door dit soort kritiek worden de moslims alleen maar meer in een hoek gedreven.” Veel moslims in Luton vinden de sluier voor vrouwen overigens een mannenkwestie. „Ga maar naar de moskee, daar zijn genoeg mannen waarmee je dit kunt bespreken”, zegt een man. Zijn vrouw, die een niqaab draagt, stapt meteen eerbiedig opzij om haar man het woord te laten doen.
Straws verontrusting was mede gewekt door de groeiende verspreiding van de sluier in zijn kiesdistrict in Blackburn, een stad ten noorden van Manchester en Liverpool. In Luton is het niet anders. Moslimvrouwen zonder sluier zijn hier uitzonderlijk. „Het is de laatste vijf jaar fors toegenomen”, zegt Zahida Hussein, een studente van de universiteit van Bedfordshire in Luton die hier is geboren en getogen. „Het komt door een grotere interesse bij de jongere generatie in hun religie en hun moslimidentiteit.”
Zahida en haar vriendin Saira Malik, met wie ze over straat loopt, hebben wel enig begrip voor Straws ongemak omtrent de niqaab. Tegelijk pleiten ze ervoor dat niet-moslims ook proberen te begrijpen waarom moslimvrouwen sluiers en hoofddoeken dragen. „Als je het niet begrijpt, word je er sneller bang voor”, zegt Saira.
De islamitische wereld kent een veelheid aan sluiers en gewaden voor vrouwen, waarvoor verschillende termen in omloop zijn. De meeste moslimvrouwen in Groot-Brittannië dragen een hijab, het Arabische woord voor sluier. Dit is een grote hoofddoek die vooral het haar en de hals bedekt maar het gezicht vrijlaat.
De niqaab is een meestal zwarte doek, die dwars over het gezicht hangt en alleen de ogen bloot laat. Nog verhullender is de burqa, een lang gewaad, dat het hele lichaam van top tot een bedekt en alleen een klein tralievenstertje openlaat voor de ogen. Deze is echter zeldzaam in het Westen.
Varianten op de hijab zijn nog de al-amira, een petje met een nauw sluitende doek, die stevig om het gezicht heen zit, en de shayla, een wat lossere doek die ook een deel van het bovenlichaam bedekt. Nog groter is de chador, die vaak door Iraanse vrouwen buitenshuis wordt gedragen.
NRC, 18 oktober 2006
Groot-Brittannië is in de greep van een debat over de sluier bij moslimvrouwen. Wat weegt zwaarder, religieuze vrijheid of gelijkheid van man en vrouw? Niet eerder stelde de regering het dilemma aan de orde.
Luton, 18 okt. Het kost enige zelfoverwinning op straat een vrouw aan te spreken wier kleding van top tot teen aangeeft dat ze geen prijs stelt op contact met vreemde mannen. Ze is geheel in het zwart gehuld. Ook voor haar gezicht hangt een zwarte lap, die alleen haar ogen vrijlaat maar zelfs die nauwe spleet is door een bril deels bedekt. Is ze oud? Is ze jong? Het blijft gissen. Wat vindt ze van de opvatting van minister Jack Straw dat de sluier een obstakel is voor toenadering tussen moslims en niet-moslims?
„Even mijn dochter erbij halen, die kan het beter uitleggen”, klinkt het vriendelijk van onder al dat zwart. Ze snelt Rani Fashion in, een modezaak in de Pakistaanse wijk van Luton, een stad ten noorden van Londen. Er hangen fel-roze, gele en blauwe sari’s en andere gewaden in de etalage. De dochter is een jonge vrouw, die Lilly heet. Ze draagt een nauwsluitende hijab, een sluier die hals en haar bedekt, niet de alles verhullende niqaab van haar moeder.
„Mijn moeder draagt de niqaab omdat ze vindt dat haar religie dat van haar verlangt”, zegt Lilly. „En haar religie is natuurlijk belangrijker dan wat Jack Straw ervan denkt. Ik vind het zelf voldoende een hijab te dragen. Er zijn nu eenmaal verschillende interpretaties mogelijk wat dit betreft.”
Dan schopt iemand plotseling een kartonnen koker langs onze voeten. Toeval? Of zijn het passerende jongens die zo hun woede uiten over een gesprek van moslimvrouwen met een vreemdeling? Eerder heeft een potige moslim, die voor een vuilverwerkingsdienst werkt, dat al ontraden. „Je schendt er de zedigheid van vrouwen mee en voor je het weet nemen hun mannen je te grazen.”
Groot-Brittannië is in de greep van een debat over de sluier bij moslimvrouwen, dat twee weken geleden werd geopend door oud-minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw. Deze onthulde dat hij bezoekende moslimvrouwen in zijn kantoor verzoekt hun sluier af te nemen. Volgens hem zou het beter zijn als de vrouwen geen sluier meer dragen. Die vergroten de afstand tussen moslims en niet-moslims, meent hij.
Ook premier Tony Blair mengde zich gisteren in de discussie naar aanleiding van het geval van een moslimlerares in Noord-Engeland, die ook op school weigert haar sluier af te nemen in aanwezigheid van mannen. Blair omschreef de sluier als „een teken van afscheiding”, dat niet-moslims vaak een ongemakkelijk gevoel geeft. „Ik denk dat we de vraag onder ogen moeten zien hoe we mensen goed integreren in onze samenleving.”
Het is voor het eerst dat de Britse regering bereid is de dilemma’s aan de orde te stellen die het naast elkaar leven van geheel andere culturen en religies met zich meebrengt. Wat weegt zwaarder, zo vroeg columniste Polly Toynbee zich gisteren in The Guardian af, respect voor een religieuze minderheid of het beginsel van de gelijkheid van man en vrouw? Zij neigde naar het laatste.
De laatste decennia volgde de regering een beleid van multiculturalisme, waarbij de overheid de verschillende groepen zoveel mogelijk hun eigen gang liet gaan zonder veel eisen te stellen aan de talrijke immigranten. Op den duur zouden de groepen vanzelf wel naar elkaar toe groeien, was de hoop. De zelfmoordaanslagen van 7 juli vorig jaar door jonge Britse moslims in Londen doorkruisten die hoop. Toch waren de regering en veel Britten ook daarna nog huiverig voor een debat, uit vrees de plotseling veel meer gespannen verhouding met de moslimgemeenschap verder op scherp te zetten. De uitlatingen van Straw brachten daarin verandering.
Hoe moet het nu verder tussen de ruim 1,6 miljoen Britse moslims en de overige Britten? Niemand heeft een pasklare oplossing. Het debat over de sluier, dat symbool van verhulling, lijkt de tegenstellingen vooralsnog alleen maar aan te wakkeren. Veel moslims zien de negatieve uitlatingen van veel politici over de sluier als het zoveelste bewijs dat de regering het op hen heeft gemunt.
„Niemand vroeg toch ook aan moeder Teresa om haar sluier af te nemen”, stelt Tariq Rahim, een jonge man die zijn was doet in een wasserette. „Door dit soort kritiek worden de moslims alleen maar meer in een hoek gedreven.” Veel moslims in Luton vinden de sluier voor vrouwen overigens een mannenkwestie. „Ga maar naar de moskee, daar zijn genoeg mannen waarmee je dit kunt bespreken”, zegt een man. Zijn vrouw, die een niqaab draagt, stapt meteen eerbiedig opzij om haar man het woord te laten doen.
Straws verontrusting was mede gewekt door de groeiende verspreiding van de sluier in zijn kiesdistrict in Blackburn, een stad ten noorden van Manchester en Liverpool. In Luton is het niet anders. Moslimvrouwen zonder sluier zijn hier uitzonderlijk. „Het is de laatste vijf jaar fors toegenomen”, zegt Zahida Hussein, een studente van de universiteit van Bedfordshire in Luton die hier is geboren en getogen. „Het komt door een grotere interesse bij de jongere generatie in hun religie en hun moslimidentiteit.”
Zahida en haar vriendin Saira Malik, met wie ze over straat loopt, hebben wel enig begrip voor Straws ongemak omtrent de niqaab. Tegelijk pleiten ze ervoor dat niet-moslims ook proberen te begrijpen waarom moslimvrouwen sluiers en hoofddoeken dragen. „Als je het niet begrijpt, word je er sneller bang voor”, zegt Saira.
De islamitische wereld kent een veelheid aan sluiers en gewaden voor vrouwen, waarvoor verschillende termen in omloop zijn. De meeste moslimvrouwen in Groot-Brittannië dragen een hijab, het Arabische woord voor sluier. Dit is een grote hoofddoek die vooral het haar en de hals bedekt maar het gezicht vrijlaat.
De niqaab is een meestal zwarte doek, die dwars over het gezicht hangt en alleen de ogen bloot laat. Nog verhullender is de burqa, een lang gewaad, dat het hele lichaam van top tot een bedekt en alleen een klein tralievenstertje openlaat voor de ogen. Deze is echter zeldzaam in het Westen.
Varianten op de hijab zijn nog de al-amira, een petje met een nauw sluitende doek, die stevig om het gezicht heen zit, en de shayla, een wat lossere doek die ook een deel van het bovenlichaam bedekt. Nog groter is de chador, die vaak door Iraanse vrouwen buitenshuis wordt gedragen.
NRC, 18 oktober 2006