Barst
17th October 2006, 16:30
Waarom je vlotter Nederlands leert door je eigen moedertaal te kennen
Gent stimuleert allochtone kleuters om hun moedertaal bij te schaven. Het is bewezen dat de kennis van de moedertaal de basis is om andere taal te leren. Het belangrijkste zijn de resultaten, niet de symbolen.
Turkse moeders worden op school uitgenodigd om hun kleuters na schooltijd in het Turks voor te lezen. De dag nadien zal de kleuterjuf het boekje dan in het Nederlands voorlezen. Het is én van de manieren waarop de Gentse schepen van Onderwijs, Rudy Coddens, de moedertaal van allochtone leerlingen - waarvan Turken de grootste groep uitmaken in Gent - de komende jaren wil versterken. Hij is er namelijk van overtuigd dat ze hun eigen, vreemde taal maar beter grondig onder de knie kunnen hebben. Dat helpt ze om een andere taal, bijvoorbeeld het Nederlands, te leren.
Daarmee zit Coddens, die zichzelf op Onderwijs opvolgt, op dezelfde lijn als zijn Antwerpse collega, Robert Voorhamme. Die deed in maart van dit jaar een oproep om hetzelfde te doen.
Coddens en zijn partij SP.A zijn er nu in Gent in geslaagd dat idee in het bestuursakkoord van de nieuwe paarse coalitie te brengen. Tot nog toe was de liberale coalitiepartner daar geen voorstander van. Bij de onderhandeling over het nieuwe akkoord gaf VLD toe. ,,We hebben kunnen aantonen dat de aandacht voor de moedertaal tot resultaten leidt'', aldus Rudy Coddens.
Het is inderdaad al aangetoond dat een beter inzicht in de structuur van de eigen taal helpt om de structuur van een andere taal te doorgronden - tussen twee westerse talen zal dat gemakkelijker zijn dan tussen een niet-westerse en westerse taal, maar dan nog. Al is niet iedereen het daarmee eens. Vanuit de taalsociologie bijvoorbeeld wordt eerder gepleit voor een radicaal taalbad: zoveel mogelijk in contact komen met de taal die je wilt leren.
Tegenover dat argument staat de ruimere context van het Gentse initiatief. Via de projecten van moedertaal schuift het stadsbestuur namelijk uitdrukkelijk ook een andere doelstelling naar voren: de betrokkenheid van de ouders verhogen. ,,Het onderwijs een plaats geven in het gezin'', wordt het genoemd. Die plaats is in allochtone gezinnen - net als in andere kansarme gezinnen - vaak redelijk beperkt. Door de interesse bij de ouders aan te wakkeren, moet ook de aandacht voor de schooltaal Nederlands in het gezin groeien.
Taalkundigen waarschuwen ervoor dat de moedertaal niet dominant mag worden. Daarom ook blijven de projecten in Gent beperkt tot de kleuterklassen en het eerste leerjaar. ,,Daarna moet het uitdoven'', zegt Coddens. ,,De kennis van het Nederlands is het doel. Kinderen mogen niet blijven steken in hun eigen taal.''
Ook vinden de lessen en ontmoetingen in principe alleen na de schooltijd plaats, bijvoorbeeld op woensdagnamiddag. Al sluit de Gentse schepen van Onderwijs niet uit dat ook tijdens de lessen tijd wordt uitgetrokken. ,,Bijvoorbeeld het laatste uur van de dag kunnen de ouders van de Turkse kindjes naar de klas komen, om er, pakweg, Turkse liedjes te zingen.''
Nu de projecten voor moedertaal in het nieuwe bestuursakkoord staan, wil Coddens voorzichtig van start gaan. Hij zal ,,kleinschalige experimenten'' opstarten. Daarvoor doet hij een aanvraag om in Gent een ,,proeftuin'' op te zetten. Dat zou betekenen dat op een beperkt aantal plaatsen experimenten worden opgezet, waar de reglementen dan ook minder strikt worden toegepast. In de eerste plaats komen de scholen met veel allochtone leerlingen in aanmerking.
De Gentenaars nemen daarmee voorzichtige passen, en beloven de projecten op tijd te evalueren. Maar de stap is wel gezet. Gezien de reacties die op dezelfde oproep van Robert Voorhamme (DS 6 maart) kwamen, is dat moedig. In het Antwerpse scenario werd het ,,Arabisch op school'' door velen als een doemscenario voorgesteld. Ons Nederlands op school zou namelijk in de verdrukking komen.
Maar deze voorstellen verdienen geen symbolenstrijd. Want als het gaat om de achterstand van allochtonen in de samenleving is pragmatisme op zijn plaats. De toestand is te ernstig om nodeloze discussies te voeren. Alleen de resultaten zijn van belang. Als blijkt dat het voor de jongsten nuttig is om de vreemde thuistaal bij te spijkeren, dan moeten we dat gewoon doen.
Alles wat kan helpen om Nederlands te leren, moet worden aangegrepen. Want de talenkennis is cruciaal om het verder op school te redden. Als je niet snapt wat ,,vermenigvuldiging'' betekent, dan wordt het moeilijk om bij te blijven in de verdere lessen wiskunde. Als je Nederlands onvoldoende is om het woord ,,gedachte'' te vatten, dan wordt het spartelen om de rest van de leerstof op te bouwen.
En als het proefproject van het nieuwe Gentse stadsbestuur toch niet de doelstelling blijkt te dienen waarvoor het is bedoeld, dan wordt het afgevoerd. Met nietsdoen gaan we de uitdagingen van de multiculturele samenleving niet oplossen.
Pieter Lesaffer is redacteur binnenland. Elke dag beantwoordt de redactie een actuele vraag.
DS 17-10-2006
Gent stimuleert allochtone kleuters om hun moedertaal bij te schaven. Het is bewezen dat de kennis van de moedertaal de basis is om andere taal te leren. Het belangrijkste zijn de resultaten, niet de symbolen.
Turkse moeders worden op school uitgenodigd om hun kleuters na schooltijd in het Turks voor te lezen. De dag nadien zal de kleuterjuf het boekje dan in het Nederlands voorlezen. Het is én van de manieren waarop de Gentse schepen van Onderwijs, Rudy Coddens, de moedertaal van allochtone leerlingen - waarvan Turken de grootste groep uitmaken in Gent - de komende jaren wil versterken. Hij is er namelijk van overtuigd dat ze hun eigen, vreemde taal maar beter grondig onder de knie kunnen hebben. Dat helpt ze om een andere taal, bijvoorbeeld het Nederlands, te leren.
Daarmee zit Coddens, die zichzelf op Onderwijs opvolgt, op dezelfde lijn als zijn Antwerpse collega, Robert Voorhamme. Die deed in maart van dit jaar een oproep om hetzelfde te doen.
Coddens en zijn partij SP.A zijn er nu in Gent in geslaagd dat idee in het bestuursakkoord van de nieuwe paarse coalitie te brengen. Tot nog toe was de liberale coalitiepartner daar geen voorstander van. Bij de onderhandeling over het nieuwe akkoord gaf VLD toe. ,,We hebben kunnen aantonen dat de aandacht voor de moedertaal tot resultaten leidt'', aldus Rudy Coddens.
Het is inderdaad al aangetoond dat een beter inzicht in de structuur van de eigen taal helpt om de structuur van een andere taal te doorgronden - tussen twee westerse talen zal dat gemakkelijker zijn dan tussen een niet-westerse en westerse taal, maar dan nog. Al is niet iedereen het daarmee eens. Vanuit de taalsociologie bijvoorbeeld wordt eerder gepleit voor een radicaal taalbad: zoveel mogelijk in contact komen met de taal die je wilt leren.
Tegenover dat argument staat de ruimere context van het Gentse initiatief. Via de projecten van moedertaal schuift het stadsbestuur namelijk uitdrukkelijk ook een andere doelstelling naar voren: de betrokkenheid van de ouders verhogen. ,,Het onderwijs een plaats geven in het gezin'', wordt het genoemd. Die plaats is in allochtone gezinnen - net als in andere kansarme gezinnen - vaak redelijk beperkt. Door de interesse bij de ouders aan te wakkeren, moet ook de aandacht voor de schooltaal Nederlands in het gezin groeien.
Taalkundigen waarschuwen ervoor dat de moedertaal niet dominant mag worden. Daarom ook blijven de projecten in Gent beperkt tot de kleuterklassen en het eerste leerjaar. ,,Daarna moet het uitdoven'', zegt Coddens. ,,De kennis van het Nederlands is het doel. Kinderen mogen niet blijven steken in hun eigen taal.''
Ook vinden de lessen en ontmoetingen in principe alleen na de schooltijd plaats, bijvoorbeeld op woensdagnamiddag. Al sluit de Gentse schepen van Onderwijs niet uit dat ook tijdens de lessen tijd wordt uitgetrokken. ,,Bijvoorbeeld het laatste uur van de dag kunnen de ouders van de Turkse kindjes naar de klas komen, om er, pakweg, Turkse liedjes te zingen.''
Nu de projecten voor moedertaal in het nieuwe bestuursakkoord staan, wil Coddens voorzichtig van start gaan. Hij zal ,,kleinschalige experimenten'' opstarten. Daarvoor doet hij een aanvraag om in Gent een ,,proeftuin'' op te zetten. Dat zou betekenen dat op een beperkt aantal plaatsen experimenten worden opgezet, waar de reglementen dan ook minder strikt worden toegepast. In de eerste plaats komen de scholen met veel allochtone leerlingen in aanmerking.
De Gentenaars nemen daarmee voorzichtige passen, en beloven de projecten op tijd te evalueren. Maar de stap is wel gezet. Gezien de reacties die op dezelfde oproep van Robert Voorhamme (DS 6 maart) kwamen, is dat moedig. In het Antwerpse scenario werd het ,,Arabisch op school'' door velen als een doemscenario voorgesteld. Ons Nederlands op school zou namelijk in de verdrukking komen.
Maar deze voorstellen verdienen geen symbolenstrijd. Want als het gaat om de achterstand van allochtonen in de samenleving is pragmatisme op zijn plaats. De toestand is te ernstig om nodeloze discussies te voeren. Alleen de resultaten zijn van belang. Als blijkt dat het voor de jongsten nuttig is om de vreemde thuistaal bij te spijkeren, dan moeten we dat gewoon doen.
Alles wat kan helpen om Nederlands te leren, moet worden aangegrepen. Want de talenkennis is cruciaal om het verder op school te redden. Als je niet snapt wat ,,vermenigvuldiging'' betekent, dan wordt het moeilijk om bij te blijven in de verdere lessen wiskunde. Als je Nederlands onvoldoende is om het woord ,,gedachte'' te vatten, dan wordt het spartelen om de rest van de leerstof op te bouwen.
En als het proefproject van het nieuwe Gentse stadsbestuur toch niet de doelstelling blijkt te dienen waarvoor het is bedoeld, dan wordt het afgevoerd. Met nietsdoen gaan we de uitdagingen van de multiculturele samenleving niet oplossen.
Pieter Lesaffer is redacteur binnenland. Elke dag beantwoordt de redactie een actuele vraag.
DS 17-10-2006