Er bestaat geen recht op respect

[Barst]

Er bestaat geen recht op respect


IK had nooit gedacht dat ik nog eens de verdediging van de paus op mij zou nemen. Moslims en ook nogal wat katholieken verwijten Benedictus XVI dat hij geen respect betoont voor de gevoelens van de islamitische gelovigen. Respect voor andermans overtuigingen impliceert dus dat je bepaalde dingen niet mag zeggen. De vrijheid van meningsuiting houdt blijkbaar op wanneer ze ten koste gaat van het respect voor anderen of voor datgene wat heilig is voor anderen.


Dat is een gevaarlijke gedachte. Vrijheid van meningsuiting is volledig, of is niet. Er bestaat geen recht op respect waarop je je kunt beroepen om andermans meningsvrijheid aan banden te leggen. En daar zijn goede redenen voor.

Bij ons thuis sympathiseerden ze met de communistische zaak. Af en toe kwamen er kennissen op bezoek die voor hun overtuiging in de concentratiekampen hadden gezeten. Dat waren gestaalde communisten. Over de meeste dingen kon je interessant met hen van gedachten wisselen. Over één ding niet: Stalin. Ze bleven er van overtuigd dat al die praatjes over dissidenten en over de goelag niet veel meer waren dan anticommunistische propaganda.

Die oude communisten hadden een groot geloof. Ze hadden vrienden en familieleden verloren vanwege dat geloof. Ze hadden hun eigen leven op het spel gezet omdat ze er heilig van overtuigd waren dat ze streden voor een betere wereld.

Betekent dat dat die oude communisten ook het recht hadden om respect op te eisen voor hun overtuigingen? Hadden ze het recht te eisen dat er geen spotprenten van Stalin in de kranten verschenen? Ik denk het niet.

Mensen zijn maar een vreemd zootje. De ene gelooft in Allah, de andere in Stalin. Net omdat we het nooit eens zullen kunnen worden over wat met respect moet worden bejegend, is de vrijheid van mening onontbeerlijk.

Ik vind het moeilijk om te begrijpen dat volwassen mensen gelovig zijn. Ik ken mensen die niet kunnen begrijpen dat je niet gelooft. Mensen die het geloof belachelijk vinden hebben het recht om die mening te verkondigen. Mensen die ervan overtuigd zijn dat ongelovigen iets heel belangrijks in hun leven missen, ook.

Wat we niet van elkaar kunnen eisen, is respect. Ik heb niet het recht om van een ander te eisen dat hij mijn heilige huisjes respecteert. Ik moet andermans vrijheid respecteren, niet datgene waarin die andere gelooft.

Zijn er dan geen grenzen aan de vrijheid? Er is hoogstens de openbare orde. De negentiende-eeuwse vrijdenker John Stuart Mill vond dat mensen de vrijheid moesten hebben om te roepen: dood aan de grootgrondbezitters. Ze hadden evenwel niet de vrijheid om dat te roepen wanneer een losgeslagen meute klaar stond om het huis van een grootgrondbezitter in brand te steken.

Neonazi's hebben, net als iedereen, het recht om hun ideeën te verkondigen. De autoriteiten hebben evenwel het recht aan hun kant als ze ingrijpen wanneer neonazi's aanslagen voorbereiden of gekleurde medeburgers in elkaar rammen. Maar hun abjecte meningen moeten ze mogen verkondigen.

Respect voor iets of iemand is een norm in het interpersoonlijke verkeer. Het leven wordt een stuk prettiger als we elkaar, los van wat we van elkaars meningen vinden, respectvol proberen te bejegenen. Maar soms lukt dat niet: dan zeggen we dingen die anderen onaanvaardbaar vinden. Dat is spijtig, maar er is niets aan te doen.

De vrijheid van meningsuiting is een belangrijk recht, vooral als het gaat om meningen of overtuigingen die we stuitend vinden. Tolereren van meningen die niet wezenlijk verschillen van de onze, dat is makkelijk. Meningen tolereren die we abject vinden en waar we geen respect voor kunnen opbrengen, niet. Op zo'n moment is het goed om te bedenken dat er altijd ook wel iemand is te vinden die zich aan onze opvattingen stoort. Die heeft niet het recht om, zich beroepend op een recht op respect, ons de mond te snoeren. En wij dus ook niet.

Patrick Stouthuysen (De auteur is politicoloog aan de Vrije Universiteit Brussel.)


DS, 18-09-2006

[Barst]

Groep 6

Verslag RZL: Er bestaat geen recht op respect

Moderator: Julie
Verslaggever: Dieter

Richtvragen:
- Bestaat recht op respect?

- Zijn er grenzen aan het recht op vrije meningsuiting?


Procesbeschrijving:
Ieder groepslid las de tekst grondig. Vermits de ene sneller leest dan de andere, had je al wel even de tijd om een eigen mening te vormen. Hierna kreeg iedereen de kans om zijn mening bekent te maken. Omdat we ons niet konden inhouden werd hier al kort op gereageerd. Gelukkig bracht de moderator ons geregeld terug op het rechte pad.
Daarna namen we de richtvragen erbij en confronteerden die met de tekst en onze eigen mening. Daarna barstte het gesprek helemaal los. Dit leidde uiteindelijk tot een min of meer overeengekomen standpunt.


Productbeschrijving:
Respect is volgens ons een belangrijke waarde in functie van de menswaardige omgang met anderen. MAAR dit lukt niet op wereldvlak, en dit hoeft geen probleem te zijn. Hoe zou het er in de wereld, ons land, onze school of in onze klas er aan toe gaan mocht iedereen dezelfde standpunten en ideeën hebben? Je moet een ander niet persé respecteren om wat hij denkt en doet, maar je moet er wel respectvol mee omgaan. Volgens ons is de wereld té verschillend om dezelfde standpunten te verdedigen.

We kwamen in onze discussie bij het geval van de afbeeldingen die in Denemarken gepubliceerd waren van de profeet Mohammed. De manier waarop iets gedaan wordt, de intentie van een actie speelt een belangrijke rol op het feit dat men respect kan opbrengen of niet. Je mag met andere woorden veel zeggen (niet alles), maar let erop hoe je het overbrengt, hoe je doelgroep erover zou denken als jij dit zou zeggen. Eerst dus grondig nadenken vooraleer je een bepaald standpunt verkondigt. Welke reacties, kunnen hierbij ontstaan? Het is vaak moeilijk om daar steeds bij stil te staan, en het dat is ook niet mogelijk, maar hier ligt volgens ons de oorsprong van een conflict.

Respect opbrengen is niet iets wat je kan of niet kan. Iemand respecteren kan je leren. De opvoedingssituatie speelt hierin volgens ons een zeer belangrijke rol.
Recht op vrije meningsuiting moet beperkt worden in die zin dat je rekening houdt met je publiek. Doe een ander niet aan wat je zelf niet aangedaan wil worden!

[Schorrewegen]

Groep 8: Tinne Vercammen, Tessa Steurs, Nathalie Mariën, Innias Hufkens, Toon Schorrewegen

Moderator: Nathalie Mariën
Verslaggever: Tinne Vercammen/ Toon Schorrewegen

Procesevaluatie:

De discussie verliep heel sereen en iedereen luisterde goed naar elkaar. Soms was het wel moeilijk om iemand te laten uitspreken als je helemaal niet akkoord was met de mening van een persoon. De moderator vatte op gepaste tijden goed samen. Wat ook moeilijk was voor onze groep, was dat we de tekst voor de eerste maal onder ogen kregen en dat de inhoud dus nieuw was. Er dan onmiddellijk een gefundeerde en voor jezelf aanvaardbare mening over vormen is niet simpel. De vragen zijn van zo’n complexe aard dat het best zou zijn dat er wat meer tijd zou over gegaan zijn tussen het lezen, opnemen en het vormen van een mening.

Productevaluatie:

Vraag 1: Bestaat er recht op respect?

Eerste bedenking: Is er een eenduidige en aanvaardbare omschrijving van het woord ‘respect’?
Tweede bedenking: Er is een onderscheid tussen aanvaarden en respecteren.
Dit onderscheid is van een niet te onderschatten belang. Waar trek je de grens tussen aanvaarden en respecteren? Welk van de twee termen bevindt zich op een hoger niveau? Zijn deze termen onlosmakelijk met elkaar verbonden? Heeft het onderscheid te maken met de onvoorwaardelijke liefde (in niet romantische zin van het woord), die er zou moeten zijn, tussen de mensen? …

Iedereen heeft recht op aanvaarding van zijn of haar persoon, van zijn of haar ‘zijn’.
Als je dit zegt, zeg je volgens ons ook dat je respect hebt voor de mens achter een persoon eender welke overtuigingen die persoon heeft of verkondigt. Langs de andere kant zijn we ook tot het besluit gekomen dat je niet iemands ‘mening’ moet aanvaarden laat staan respecteren.

Vraag 2: Zijn er grenzen op de vrije meningsuiting?

Hier kwamen weer zeer snel tot de bedenking dat je eerst de term ‘grenzen’ moet omschrijven vooraleer je grenzen kunt bepalen van iets. Waar ligt de grens van het aanvaardbare? Waar de grens juist ligt zullen we nooit exact kunnen zeggen want de tijd zullen we nooit kunnen stilleggen en dus zullen de grenzen van het aanvaardbare voortdurend in beweging zijn. (hoe zou de uitspraak van de Paus ontvangen zijn voordat er, spijtig genoeg, meerdere vliegtuigen hun eindbestemming niet gehaald hebben?).
Wat wel van groot belang is, is dat wat je zegt genuanceerd is, onderbouwd is met eerlijke argumenten en niet veroordelend werkt. Hiervoor is er wel aanvaardings- en inlevingsvermogen nodig én wederzijds respect voor de mens achter een mening, waar je al dan niet akkoord mee bent. Als je iemand aanvaardt als mens, schep je een mogelijkheid voor het recht op vrije meningsuiting, die iedereen zou moeten hebben.

[joris van soom]

Groep 7: Kathleen, Joris, Tessa, Joris

Moderator: Joris V
Reporter: Joris V S


NEEN, er is geen recht op respect! Maar, in tegenstaande is er wel recht op vrije meningsuiting en dit mede in de zin van het aanvaarden van de persoon die achter een bepaalde mening staat.
Hierbij is de inhoud an sich niet belangrijk maar wel de manier waarop een mening wordt verkondigd, net zoals de context waarin de meningsuiting zich voordoet! We mogen echter niet uit het oog verliezen dat volledige, absolute vrije meningsuiting nooit (of toch met voldoende waarschijnlijkheid) van toepassing zal zijn (wettelijk toegelaten), wat in bepaalde opzichten wel te begrijpen valt! Deze maatregel is een verklaring waarom mensen hun mening wel eens censureren!

Eerst en vooral is het belangrijk om ons oog te richten op het feit dat we verschillende meningen MOGEN hebben, dit is een niet te onderschatten meerwaarde voor onze samenleving! Maar men moet er steeds rekening met houden dat het uiten van een eigen mening geen schadelijke gevolgen met zich mag meedragen ten opzichte van andere mensen, gemeenschappen, … .
Daarom is het belangrijk te onderstrepen dat respect niet afdwingbaar is, maar meer een norm om je relaties met anderen zo goed mogelijk te onderhouden. Dit is zeker geen norm die opgelegd wordt, maar één die eerder wordt nagestreefd!

Als besluit: het is belangrijk dat je bij het uiten van je mening voldoende rekening houdt met de context en de wijze waarop je je eigen mening uit! Kijk dus verder dan je neus lang is!

Na een grondige lezing en ieders meningsverklaring (dit gebeurde op een vrije en respectvolle manier!!!) kwamen we tot dit resultaat! Het is gebaseerd op een verdere verdieping van ieders mening!

[bert.theys]

(groep 5: Jens Staes, Simon Schoofs, Heleen Raeymaeckers, Bert Theys)

Moderator: Simon Schoofs
Reporter: Bert Theys

1) Bestaat er zoiets als recht op respect?

Als we onze discussie hielden, konden we stellen dat het eerst en vooral belangrijk is dat je respect hebt voor anderen. Je verwacht van mensen dat ze je respecteren, maar in het echt is dit zeker niet altijd het geval. Dit laatste is enkel mogelijk in een ideale wereld. Men kan ook stellen dat je geen respect kan afdwingen, dit moet van de anderen komen.

Men kan respect hebben op verschillende manieren: persoonlijk “meningen” en de mens “respect voor het lichaam”.

Vb:
- Mensen respecteren om wie ze zijn, welke meningen ze ook hebben. In dit geval wordt er niet verwacht dat je deze steeds respecteert. (geen respect hebben voor iemand die zelf geen respect heeft voor anderen)

- Je kan wel eisen dat iemand respect heeft voor het lichaam “mens”. Niet verkrachten!! Dus dit respect is misschien nog fundamenteler dan het eerste (“meningen”).

Over deze vraag kwamen onze meningen overeen.


2) Is er een grens op het recht van vrije meningsuiting?

Wat deze vraag betreft kwamen we tijdens de discussie tot het volgende:
- Er bestaat volgens ons toch een zekere grens wat de vrije meningsuiting aangaat, al mag er heel wat gezegd worden alvorens deze grens bereikt is.
- De grens van het recht op vrije meningsuiting is bereikt op het moment dat je ingaat tegen het respect van ANDEREN!!
- Het is zeker moeilijk om deze grens te bepalen.
- We waren het vrij eens over de antwoorden.
--> vb. meningsuiting van nazi’s: alle Joden zijn slecht of je zegt dat 1 Jood slecht is, omdat je deze persoonlijk kent en je weet dat deze slecht is!!!

[Liesbeth86]

Moderator: Chris De Cnodder
Verslaggever: Liesbeth Domen

Er bestaat geen recht op respect

Of er zoiets bestaat als recht op respect is een moeilijke vraag. Wij vroegen ons af wat respect is en wat houdt respect juist in. Dit is voor iedereen persoonlijk. Enerzijds impliceert respect beleefdheid. Anderzijds is respect veel breder dan beleefdheid. Beleefdheid is iets wat ze je kunnen aanleren. Bovendien kan je beleefdheid afdwingen, bijvoorbeeld in klassituaties.
Respect daarentegen is niet iets wat je aangeleerd wordt. Respect is dan ook niet iets wat je kan afdwingen. Volgens ons is respect iets dat moet groeien dat je niet zomaar kan afdwingen.

Op de vraag of er grenzen zijn aan de vrijheid van meningsuiting, hebben wij een dubbel antwoord. Volgens ons zijn er momenteel wel grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, denk maar aan de wet tegen het rascisme. Persoonlijk vinden wij dat men geen grenzen kan stellen aan de vrijheid van meningsuiting. Want als men hier teveel over gaat nadenken en teveel beperkingen op gaat leggen dan is er niet langer sprake van vrijheid van meningsuiting. Dan wordt het woord letterlijk de pas afgesneden. Bovendien is het niet alleen de vraag waar deze grenzen liggen maar vooral wie gaat deze grenzen leggen? Want men komt toch nooit tot een consensus op dit vlak.

[hans]

Er bestaat geen recht op respect.

Groep 1:
- Appelen Tina
- Barberien Davina
- Cornelissen Hans (verslaggever)
- De Belder Jetske (moderator)


Vraag 1: Bestaat er zoiets als recht op respect?

De discussie werd geopend door te verklaren dat er geen ‘recht’ op respect bestond, maar dat het tonen van respect er wel voor kon zorgen dat de samenleving aangenamer werd om in te leven. Op deze stelling hadden enkele groepsleden wat aan te merken. Zo vonden sommigen dat ‘respect’ een veranderlijk gegeven is, dat van (samenleving) cultuur tot cultuur verschilt. Hierbij werd eveneens de bemerking gemaakt dat er zoiets bestond als ‘mensenrechten’, en dat elke mens hiervoor respect zou moeten opbrengen. Wij vonden dat de ‘mensenrechten’ een middel zijn om te trachten ervoor te zorgen dat elke mens gerespecteerd wordt. De discussie werd afgesloten met volgende stelling: ‘Iedereen zou de persoon van elke mens moeten respecteren, maar dit wil niet zeggen dat iedereen respect moet opbrengen voor elke handeling die een bepaalde persoon stelt of voor zijn ideeën.’


Vraag 2: Zijn er grenzen aan het recht van vrije meningsuiting?

Er was vrij snel een consensus bereikt over het feit dat er wel degelijk grenzen zijn aan de vrije meningsuiting. In bepaalde functies kan je het je niet veroorloven om gelijk wat te verklaren. Als voorbeeld werd de leerkracht genoemd. Hierop pikte men in, twee groepsgenoten vonden dat leerkrachten in verband met het opvoeden van leerlingen niet zomaar de vrijheid hadden om hun politiek gedachtegoed ten toon te spreiden in de klas. De anderen volgden deze gedachtegang gedeeltelijk, namelijk dat er in onze maatschappij functies zijn waar je niet altijd kunt zeggen wat je wilt, en dat het soms beter is om je tong af te bijten en je mening voor jezelf houden. Hierbij kwam de bemerking dat er eigenlijk in onze maatschappij al gekozen is om de vrije meningsuiting in bepaalde gevallen te beknotten, en dat er reeds grenzen bestaan. Er werd gedacht aan de strafrechterlijke vervolging die je riskeert wanneer iemand zich racistisch uitlaat of zich aan negationisme bezondigt. Deze grenzen heeft onze maatschappij, volkomen terecht overigens, al ingevoerd. Al kan men natuurlijk wel bedenkingen maken over de handhaving van die grenzen. Elk groepslid stelde zich vragen over de strafrechterlijke vervolging, aangezien het merendeel van deze personen gewoon domme praat verkoopt en een gevangenisstraf niet direct de ideale manier is om hun verkeerd gedrag aan te pakken.
Na wat overleg kwamen we tot dit gemeenschappelijke standpunt: ‘Er zijn grenzen nodig (in bepaalde functies, voor bepaalde gebeurtenissen, enz.), maar de handhaving van die grenzen wordt verkeerd aangepakt in onze maatschappij.

[Tinneke]

Bestaat er iets als recht op respect?

Respect voor elkaar opbrengen zou een optie zijn in onze samenleving die je zou kunnen inschakelen wanneer discussies v.b. oprijzen.
In ons groepje waren we echter van mening dat respect niet afdwingbaar is. Volgens ons heeft niemand het recht om respect tot claim te verheffen. Respect is iets wat men mede door zijn handelen kan opbouwen. Dergelijke claims zouden onze samenleving ernstig verzuren, daarom bezien wij het als een optie die je inschakelt op momenten wanneer je zelf zou willen dat een ander ook respect voor jou zou hebben.
Heb je eenzelfde mening als de ander, dan spreken we niet onmiddellijk van respect, (want er is niets waar je respect voor moet opbrengen) maar eerder over een gedeelde mening. Je moet geen moeite doen om deze mening te respecteren, want dit was ook wat jij dacht. Het is volgens ons de kunst om ook bij meningen die sterk van de eigen mening afwijken nog respect op te brengen.

Is er sprake van grenzen van vrijenmeningsuiting?

Volgens de wet zou iedereen zijn zegje mogen en kunnen doen, maar volgens ons zijn er degelijk wel grenzen waaraan mensen zich moeten houden en die dan ook heersen in het hoofd van velen. Bij het antwoord op deze vraag stonden we ook stil bij het verschil tussen een mening en een meningsuiting. Iedereen mag een eigen mening hebben en deze mening mag zo ver gaan als je zelf wil. Op dat moment zijn er geen grenzen. Vanaf het moment dat je die mening gaat uiten, zouden er volgens onze groep wel grenzen moeten zijn. Je zou recht op vrijheid van mening moeten en kunnen hebben tot op het moment dat je iemand zou kunnen kwetsen. De vraag die hierbij oprees was: vanaf welk moment kwets je iemand? Ons antwoord is zeer simplistisch namelijk zeg niet iets waarvan je zelf niet zou willen dat anderen er iets over zegden (terechte kritiek). Vaak denken we wel iets, maar zeggen we het niet uit respect voor de ander. Een gezond evenwicht tussen hart en rede zou de grens van vrijheid van meningsuiting moeten bepalen, maar dit is zeer moeilijk in een verzuurde samenleving waarin wetten, regels en egoïstisch gedachtegoed (ik heb gelijk en jij niet) de bovenhand halen.

[Stefanie Janssens]

‘Er bestaat geen recht op respect’

Groep 3: Dimitri Lauwereys, Pieterjan Goris, Jan Lambrechts, Stefanie Janssens
Moderator: Jan Lambrechts
Verslaggever: Stefanie Janssens

Uit onze meningen omtrent respect is gebleken dat wij gebrek aan respect vanuit 2 invalshoeken kunnen bekijken. Ten eerste kan een groep een kwetsende aanval doen naar een andere groep. Wij dachten hierbij aan voorbeelden zoals: neonazistische groeperingen, openlijke uitingen over allerlei geaardheden, … .Ten tweede zijn er mensen die onevenredig reageren op een meningsuiting van anderen; m.a.w. mensen met “lange tenen”. Zij vinden veel te snel dat ze met weinig respect behandeld worden.
We waren het erover eens dat er zoiets moet bestaan als recht op respect. Waar en wanneer je spreekt over respect of geen respect, dat is een andere zaak. Volgens ons wordt de dunne lijn van respect of geen respect vooral bepaald door de eigen cultuur. Wat voor ons een gewone uitspraak is, kan voor iemand van een andere cultuur een ware vernedering zijn. We merken dat in bepaalde landen of bij bepaalde volkeren het collectief denken vaak bepalend is voor de individuele reactie en mening. Scherpe reacties werken dan min of meer het ‘recht’ op vrije meningsuiting in de hand.
Dat de grenzen bij verschillende culturen op een verschillend punt liggen, daar zijn we het over eens. Maar volgens ons is het noodzakelijk dat de verschillende culturen elkaar trachten tegemoet te komen. Dit kan niet anders in de huidige globaliserende wereld waar culturen samen MOETEN leven. Om de samenleving leefbaar te houden, zal er van 2 zijden respect getoond moeten worden en dus moet er een zeker basisrecht op respect gegarandeerd worden…

[StijnTheMan]

Verslaggever: Stijn Van Echelpoel
Moderator: Loes Thijs
Groepsleden: Kristien Seels, Loes Thijs, Tinne Thys, Stijn Van Echelpoel

Na het bij elkaar leggen van onze meningen, die uiteindelijk toch niet zo erg verschillend bleken zijn we tot volgend besluit gekomen.
Wederzijds respect: iedereen heeft het recht op respect. Dit wil niet zeggen dat het een eeuwig gegeven is. Naargelang wat je doet of zegt in je leven kan je respect ook kwijt geraken. Daar staat dan nog tegenover dat respect tegenover een daad of respect tegenover een persoon niet hetzelfde is. Wanneer een persoon iets mis doet, kan hij respect verliezen, maar we denken ook dat die persoon terug op het rechte pad getrokken kan worden. Let wel op, volgens ons kan niet iedereen respect terug verdienen, hier hebben we ‘Dutroux’ als voorbeeld genomen. We waren het er alle vier over eens dat zijn daden te vreselijk waren om respect terug te verdienen. Natuurlijk is dit erg moeilijk. Wat is de maatstaf van respect? Hoe kan je het meten? Kan je respect aanleren?
Ten tweede dachten wij dat respect voor iedereen anders is. Vaak baseren we ons op waarden en normen die we van thuis uit meekrijgen. Echter niet iedereen is bereid die waarden en normen over te nemen. Ook het milieu waaruit mensen komen is volgens ons een belangrijke maatstaf. Niet iedereen heeft het fatsoen of heeft geleerd om op een beleefde manier te zeggen dat ze het wel of niet eens zijn met iets of iemand. Bijvoorbeeld Skinheads: zij handelen liever. Ook de Cartoons uit Denemarken hebben we als voorbeeld genomen. Hier stuitten we dan op het feit dat Moslims in een heel andere tijdsgeest leven dan wij. Natuurlijk zijn we dan allemaal over de schreef gegaan: het Westen had niet zo mogen provoceren maar de Islamwereld reageerde ook niet erg correct.

[Jonas]

Groep 1: Annelies, Kelly, Jonas, (An)

Moderator: Annelies
Verslaggever: Jonas

1) Bestaat “recht op respect”?

Op deze vraag werd, zonder al te veel na te denken, dadelijk “ja” geantwoord. Dit probeerden we te verklaren door uitspraken als: “Doe een ander niet aan wat je zelf niet wil aangedaan worden.” Respect is volgens ons niet afdwingbaar. Er kunnen geen claims gevormd worden als het op respect aankomt. Hier wordt het “recht” toch al wel in twijfel getrokken. We zijn het erover eens dat botsende ideeën moeilijk te respecteren zijn, en dan vooral als het gaat om racistische ideeën e.d.

2) Waar liggen de grenzen dan van de vrijheid van meningsuiting?

Als je respect hebt voor iemand, dan is het daarom niet noodzakelijk om jouw mening te verdringen, als je er een andere mening op nahoudt. We geloven wel dat je in bepaalde gevallen je mening voor jezelf houdt, uit respect. Een eenduidig antwoord op deze vraag is moeilijk te geven. Een belangrijk punt hier vinden we wel dat je open moet blijven staan voor discussie, zonder dat het grof en beledigend wordt. Vanaf dat je je mening te kennen geeft, mag je een weerwoord terug verwachten. Als je een andere mening hebt, dan wil dat niet zeggen dat je geen respect hebt voor de ander als persoon. Wij vinden het zelfs een teken van respect als je op een fatsoenlijke manier over verschillende meningen kan praten. Dat werkt volgens ons verrijkend. Onder “respect” valt ook luisteren, of zelfs moeite doen om te luisteren naar andere ideeën en meningen.

Zo kwam het respect op zich weer ter sprake. Na ons gesprek bleek dat het antwoord op de eerste vraag toch niet helemaal affirmatief is. Zo zijn we even verder gaan nadenken. Het recht op vrije meningsuiting heeft iedereen. Dat zit wel anders met het recht op respect. Eerst waren we van mening dat je respect kan of moet verdienen. Dat zou dan willen zeggen dat je geen respect hebt voor een persoon die je niet kent. Hier konden we niet mee akkoord gaan en stelden het respect voor iemand daarom voor op een waardeschaal van 1 tot 100. Voor alle onbekende personen kan je respect bijvoorbeeld op 50 stellen. Naarmate je een persoon dan beter leert kennen, kan dat respect stijgen of dalen. Het is dan geen kwestie meer van “respect kan je verdienen,” maar wel van “respect kan je winnen of verliezen.” Want als je met een respect van 0 naar iemand stapt, dan lijkt het haast onmogelijk om dat respect voor die persoon toch op te bouwen.

[LME]

Groep 4 (3BASOb)
Verslaggever: Lobke
Moderator: Sophie

1. Bestaat er zoiets als recht op respect?
Volgens onze groep heeft elk mens recht op respect. We willen daar aan toevoegen dat je respect daarom niet altijd zo maar kan krijgen. Soms moet respect groeien, respect voor het onbekende is immers moeilijk. Verder is het moeilijk jezelf het recht toe te eigenen gerespecteerd te worden als je zelf respectloos omgaat met je medemens. Conclusie van deze eerste gedachte: Iedereen heeft recht op wederzijds respect.
We gaan ook akkoord met wat in de tekst staat: JEe hoeft geen respect te hebben voor iemands mening, maar je kan (moet) hem wel blijven respecteren als mens. Zo zou het toch moeten zijn.
Verder hebben we besproken dat respect en vrije meningsuiting (en de tolerantie ervan) cultuurgebonden zijn en veel te maken hebben met de opvoeding die je krijgt. Denk bijvoorbeeld aan de cartoonrellen in Denemarken. Moslims kunnen de humor van zo'n cartoon niet inzien, ze kunnen het niet relativeren, met alle gevolgen vandien. Dit heeft veel te maken met hun streng godsdienstige opvoeding.

2. Vrijheid van meningsuiting. Zijn er grenzen?
Ja, maar geen welomschreven of afgebakende grenzen. De vrije meningsuiting wordt volgens ons situationeel begrenst. In principe kan zo goed als alles wat je kwijt wil, ook naar buiten gebracht worden, rekening houdend met volgende dingen:
1. Kan ik het tegen deze persoon/groep van personen wel zeggen? Of met andere woorden: als de kans bestaat of groot is dat deze perso(o)n(en) zich erg gekwetst voelen of dat de verkondiging van mijn standpunt negatieve gevolgen meebrengt voor deze mensen, is het dan niet beter dat ik zwijg? We willen hier wel duidelijk een onderscheid maken tussen kwetsen en provoceren. Soms is het nu eenmaal nodig te provoceren (door bijvoorbeeld met je mening naar buiten te komen) om een bepaalde situatie te verbeteren.
2. Is dit wel het juiste moment om mijn mening te verkondigen.
3. De wijze waarop je iets zegt, is uiterst belangrijk.

Diegene waartegen iets gezegd wordt moet daarentegen wel over het vermogen bezitten de mening van de ander voldoende te relativeren. Alleen zo is respect voor iemands persoon mogelijk.

Omdat respect vooral te maken heeft met het waarderen van iemands 'zijn', concluderen we als groep het volgende:
Respect = verdraagzaamheid.

[wim leenaerts]

Verslaggever: Lieselot Heylen (kon niet inloggen...)
Moderator: Lotte Lambaerts
Overige leden: Wim Leenaerts, Liesbeth Lauwers

In onze groep waren er niet erg veel meningsverschillen betreffende ‘recht op respect’. We waren het unaniem eens dat iedereen het verdient (in de betekenis van recht hebben op) om respectvol behandeld te worden. Dit wil niet zeggen dat je respect kan eisen van anderen, m.a.w. je kan iemand niet dwingen respect te hebben voor een ander. (dan zou het een plicht zijn) Respect is ook niet zoiets dat je moet verdienen (in de betekenis van dingen doen voor een ander) alvorens je het kan krijgen.

We hebben in onze groep ook een onderscheid gemaakt tussen enerzijds respect voor iemands mening en anderzijds respect voor het concept van vrijheid van meningsuiting. Iedereen mag vrij zijn mening uiten, maar dat impliceert nog niet dat je ook respect moet hebben voor diens mening. We vonden ook dat beleefdheid een belangrijke factor was om je mening te verkondigen. Soms besef je bijvoorbeeld zelf dat het beter is om je mening niet te zeggen uit beleefdheid of zelfs uit respect voor de ander. Toch kan en mag beleefdheid geen belemmering zijn om vrij je mening te uiten. M.a.w. er zijn geen grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, maar we vinden toch dat ieder mens respectvol genoeg moet zijn om zijn mening op een acceptabele en respectvolle manier te uiten.

Respect voor iemands mening is één ding, respect voor de daden die uit die mening voortvloeien niet. Zoals in het artikel aangehaald wordt: je kan wel roepen ‘dood aan alle grootgrondbezitters’, zolang het daarbij blijft, is er niets aan de hand. Pas wanneer deze meningen in daden worden omgezet, dreigt er gevaar. In theorie is er geen enkel probleem wanneer iedereen vrij zijn mening verkondigt. In de praktijk merk je dat sommige meningen ook omgezet worden in daden die weinig respectvol zijn. Ook gaat het in de praktijk ietsje moeilijker omdat niet iedereen van mening is dat je vrij je mening moet kunnen verkondigen…

[hilde goyvaerts]

Groep 2; Els, Pauline, Tinne, Hilde
Moderator: Els
Verslaggever: Hilde

De eerste vraag die we ons bij deze discussie gesteld hebben is: Is respect een waarde of een recht? Als we er van uit gaan dat respect een recht is, dan wil dit ook zeggen dat het afdwingbaar is en je respect kan eisen. Als we er van uit gaan dat het een waarde is, dan is het volgens ons aangeleerd. Kinderen leren respect hebben voor anderen als ze het juiste voorbeeld krijgen van ouders, scholen... . Wat we er bij deze theorie moeten bijvertellen is dat je kinderen wel kan leren om respect te tonen, maar niet om respect te krijgen. Dit zijn dan ook twee totaal verschillende dingen. Het is niet omdat jij iemand respecteert, dat je hetzelfde terugkrijgt, het is immers niet afdwingbaar. Je kan, net zoals in de liefde, niet eisen dat iemand je respecteerd. Respect begint in de eerste plaats bij jezelf.
Waar ligt de grens van de vrijemeningsuiting? De vraag die we ons hier stelden was: Eindigt de vrijemeningsuiting waar respect voor iemand begint of mag je je mening verkondigen, ookal weet je dat je iemand zal kwetsen? We waren het allen eens toen we zeiden dat een mening verkondigen, toejuichen of verdedigen moet kunnen. Echter geweld gebruiken om dit te doen is een stap te ver. Geweld gebruiken om je mening te staven is niet alleen gebrek aan respect voor de mens, maar voor het leven in al zijn aspecten.
We vroegen ons ook nog af of de discussie over respect en vrijemeningsuiting cultuurgebonden is. Moslims worden door hun geloof beperkt in hun vrijemeningsuiting, en velen van hen stellen die beperking niet in vraag. Volgens ons is die vrijemeningsuiting een verworven ideaal in onze westerse cultuur. Een ideaal dat we op een geweldloze manier moeten verdedigen.

[kimgysels]

Groep 7: Daan van Bastelaer, Annelies Van Gestel, Marlien Buyens, Kim Gysels
Moderator: Marlien Buyens
Verslaggever: Kim Gysels

Wij vinden allemaal dat iedereen een eigen mening mag hebben. Voor die mening
moet je daarentegen niet altijd respect hebben. Annelies, Marlien en ik waren
hiermee akkoord, maar Daan had het wel moeilijk met het woordje 'respect' in
deze context omdat dit volgens hem altijd te maken heeft met het positieve,
het aanmoedigen van of akkoord gaan met iemand. Als we het dan hebben over
iemand met bijvoorbeeld pedofiele gedachten dan waren we het niet altijd eens
over het respect dat we hiervoor kunnen opbrengen.
Als respect voor een mening ontbreekt, kan dan respect voor die persoon dan
ook uiteindelijk verdwijnen?
Het feit dat je niet akkoord bent met pedofiele gedachten maar je er niets van
aantrekt zolang deze persoon zijn gedachten niet in de praktijk omzet, getuigt
dit van onverschilligheid, of respect?
Wat is trouwens respect? Wat is de kleinste vorm van respect?
Voor Annelies bijvoorbeeld is dit een persoon de kans geven om eigen gedachten
te hebben. Voor Daan ligt dit anders, hij vindt dat je geen respect kan hebben
voor iemand die pedofiele gedachten heeft. (het gaat hier dan puur over de
handeling denken).
Waar liggen de grenzen van respect? Daan vond vooral dat tolerantie hier aan
de basis lag. Voor Daan is tolerantie wat voor Annelies, Marlien en mij de
kleinste vorm van respect is.
Je moet wel gradaties in respect verdienen, hier waren we het allemaal over
eens. En ook dat de basishouding om respect te kunnen geven of krijgen
tolerantie is.

[Kenny]

GROEP 6

Verslaggever: Kenny Verhoeven
Moderator: Isabell Verboven
Andere leden: Ann Van Rillaer - Danielle Carré

Wij waren het er vanaf het eerste moment volop over eens dat er geen 'recht' op respect is. 'Recht op' houdt namelijk in 'afdwingbaar bij' bv. een rechtbank. Dwang, en dus inperking van vrijheid, strookt niet met het begrip 'respect'. Respect kan wel worden verlangd of m.a.w. een streefdoel zijn maar niet worden geclaimd.

Een mens mag volgens ons sowieso wel rekenen op een minimaal basisrespect omwille van zijn 'mens-zijn' maar respect voor een persoon betekent nog niet automatisch respect voor diens meningen. Xenofobie bv. is een verwerpelijke gedachte maar men moet daarom het kind nog niet met het badwater weggooien: de persoon die het idee verkondigt is en blijft in de eerste plaats namelijk een mens van vlees en bloed.

Het hebben van dergelijke gedachten, hoe immoreel ook, mag volgens ons echter niet bij wet verboden worden. Vrijheid van meningsuiting is één van de hoogste goeden en moet net om die reden absoluut blijven. Men heeft het recht om zijn mening te uiten, maar dat wil niet automatisch zeggen dat men het altijd moet doen. Men kan ook zwijgen uit respect of liefde voor de ander. Men MAG iets kwetsend zeggen (in de zin van: kan, zonder rechtbank-toestanden), maar men MAG er ook voor kiezen om te zwijgen (uit respect, liefde, eerbied voor die ander). Dat laatste heeft dan uiteraard veel te maken met het inlevingsvermogen en de menselijkheid (!) van een persoon.

Zoals gezegd vinden wij dus niet dat het recht op vrijheid van meningsuiting
moet ingeperkt worden, tenzij men het voor zichzelf doet. Misbruiken (racisme, haat,...) zullen daarmee gepaard gaan, maar dat alles weegt niet op tegen de voordelen.

Vrijheid van meningsuiting is nu eenmaal een democratisch fundament.

[Barst]

Samenvatting afrondende collegebemerkingen bij de tekst: 'Recht op respect vs. vrijheid van meningsuiting'

[Jhonny]

Ik vind recht op vrije meningsuiting zeer belangrijk, maar ik vind ook dat de andere partijen wel gerespecteerd moeten worden. Ieder heeft zijn mening, en dat vind ik dat we moeten respecteren. Ook al zijn we er vaak misschien niet over akkoord.
Iedereen heeft over bepaalde zaken zijn eigen mening. Vooraleer dit te uiten, vind ik ook wel dat we na moeten denken over hoe we het verwoorden. Dit, om te voorkomen dat de anderen gekwetst worden.

Als ik bedenk: recht op respect... Ik vind dit te globaal bekeken. Ik vind wel dat we respect mogen/moeten hebben voor hun mening. We mogen met andere woorden niet enkel van onze mening uitgaan, maar als andere een andere mening hebben, dit dan ook leren aanvaarden.